Winkelleegstand België neemt voor het zevende jaar op rij toe

Faillissementsnieuws was de afgelopen maanden de orde van de dag, en grote bedrijven als warenhuisketen V&D en de Macintosh Retail Group wisten het hoofd niet boven water te houden. België lijkt minder hard te zijn geraakt door de faillissementsgolf, maar ook hier heeft de retailsector het niet gemakkelijk. Onder andere veranderend consumentengedrag en de toename van het aantal winkelmeters worden genoemd als verklaringen. Uit cijfers die onderzoeksbureau Locatus donderdagochtend heeft gepubliceerd blijkt daarnaast dat de leegstand tussen 2014 en 2015 is opgelopen van 8,6 procent tot 9,4 procent. Het is het zevende jaar op rij dat de winkelleegstand stijgt. Eind 2014 stonden iets minder dan 19.000 panden leeg, maar een jaar later is dat aantal met bijna 10.000 gestegen naar een totaal van ongeveer 20.000 panden.

9,4 procent van de Belgische winkelpanden staat leeg

”De verslechtering van de bezettingsgraad van winkelpanden is niet eenduidig,” stelt Locatus CEO Gerard Zandbergen in het rapport. “We zien al langer dat de centra van de grootste steden in België het iets beter doen dan de middelgrote. In 2015 zagen we dat opnieuw.” Terwijl de leegstand in de dertien grootste Belgische stadscentra 10,9 procent bedraagt, staat in middelgrote steden zelfs 15,8 procent leeg. Ook binnen een stad bestaan verschillen in leegstand. Zo staat op toplocaties als de Brusselse Nieuwstraat of de Antwerpse Meir 3,7 procent van de panden leeg. In gebieden die verder van het centrum zijn verwijderd, loopt de leegstand soms wel op tot 17,6 procent.

De cijfers van Locatus worden onderstreept door de resultaten van een studie die is uitgevoerd door de Service d’Étude en Géographie Économique Fondamentale et Appliqué (Onderzoeksbureau voor de fundamentele en toegepaste geografische economie, Segefa). Het onderzoeksbureau, dat onderdeel is van de Universiteit van Luik, heeft onderzoek gedaan naar de commerciële kwaliteiten van de centra van 69 steden in Wallonië. Onder andere Waterloo, Namen en Doornik werden hiervoor onderzocht. Enkele punten waarop steden werden beoordeeld, waren de bezettingsgraad van winkelpanden en de stabiliteit van de handelsomzet. De conclusie van de universiteit? De situatie in 41 van de 69 onderzochte steden geeft weinig reden tot optimisme. “Veel bedrijven vestigen zich in de buitenwijken, en dat leidt tot verzadiging,” licht Segefa-directeur Guénaël Devillet toe in Le Soir. De stadscentra moeten hiertegen opboksen, maar vaak kiezen ondernemers ervoor zich dan ook maar in de buitenwijken te vestigen. In onder andere Bouillon, Fontaine en Frameries doet deze ontwikkeling zich volgens Segefa voor.

Zandbergen: “De Belgische retailsector zit in zwaar weer”

Locatus-CEO Zandbergen denkt dat vooral het veranderde consumentengedrag bijdraagt aan de leegstand. Volgens de econoom heeft deze verandering onder andere te maken met de opkomst van webwinkelen. “Dankzij het internet hoeft men niet meer per se naar de fysieke winkel,” aldus Zandbergen. Wanneer consumenten dan toch naar een fysieke winkel gaan, wordt dit gecombineerd met een dagje uit. “De consument kiest daardoor steeds meer voor centra met het meest uitgebreide aanbod. Dat daarvoor iets verder gereisd moet worden, neemt men op de koop toe.” Deze tendens leidt ertoe dat kleinere winkelgebieden meer moeite hebben met het trekken van publiek, wat uiteindelijk zijn weerslag heeft op de leegstand.

Belgische overheid moet helpen bij het bestrijden van de leegstand

Steeds meer winkelpanden zijn in 2015 leeg komen te staan, maar tegelijkertijd zijn er toch veel nieuwe winkelmeters bijgekomen. Locatus meldt dat het gaat om ongeveer 150.000 vierkante meter. Een groot deel hiervan is toegevoegd aan winkels die buiten het centrum van een stad liggen (36 procent), waarmee de cijfers aansluiten bij de conclusie van Segafa.

”De Belgische retailsector zit in zwaar weer,” bevestigt Zandbergen. “Aan de randen van de centra van middelgrote steden staan in enkele gevallen een op de drie winkels leeg.” Hoe kan het tij nu worden gekeerd? “Voor ondernemers is het lastig,” laat Gertjan Slop, directeur Onderzoek bij Locatus, weten. “Het enige dat zij kunnen doen, is zorgen voor een mooi aanbod en goede service, maar dat is vanzelfsprekend.” Wie volgens Slop wel wat kan betekenen in de strijd tegen de leegstand, is de politiek. “Het aantal winkelmeters neemt in België elk jaar toe, waardoor er teveel meters op de markt zijn. De enige die hier iets tegen kan doen, is de Belgische overheid.” Hoewel Slop stelt dat het lastig is voor retailers om zelf iets te doen tegen de leegstand, betekent dit niet dat zij volledig zijn overgeleverd aan de grillen van de markt. Zandbergen noemde de concurrentie van webshops als een verklaring voor het dalende aantal consumenten dat fysieke winkels bezoekt. Door hierop in te spelen en zelf sterker in te zetten op e-commerce, kunnen ook retailers profiteren van de populariteit van online winkelen.