Rechtspraak: Collabs x IP – over de rol en eigendom van intellectuele eigendomsrechten bij een samenwerking

Samenwerkingen of “collabs” tussen merken in de mode industrie zijn veelvoorkomend en kunnen veelal rekenen op een enthousiaste release en een succesvolle collectie. Wanneer twee merkidentiteiten samenkomen om een unieke esthetiek te creëren, is het resultaat op zijn minst gezegd creatief en opvallend.

Zo creëerde de 2022 collab tussen Adidas en Gucci de iconische Gucci-bucket hat. In 2021 bracht de virale Yeezy Adidas de "not-so-sneaker" silhouetten van de lente/zomer 2021 uit. Stella McCartney pionierde met sport-mode-samenwerkingen door samen te werken met Adidas, en Jacquemus ging een samenwerking aan met Nike. Ook fast fashion-merken zijn op de trend gesprongen om samenwerking capsule collecties te creëren, zie bijvoorbeeld H&M x Isabel Marant of meer recent Primark x Greggs.

Daarnaast zijn er ook steeds meer modebedrijven die de krachten bundelen om innovatieve, groene en duurzame oplossingen te zoeken in de toeleveringsketen van modebedrijven.

Hoe zit dat met intellectuele eigendomsrechten?

Collabs resulteren nagenoeg altijd in de creatie van nieuwe intellectuele eigendomsrechten waarbij nieuwe producten, diensten of processen worden gecreëerd. Nieuwe intellectuele eigendomsrechten kunnen ontstaan of bestaande rechten kunnen worden uitgebreid. Zo ontstond bijvoorbeeld het nieuwe merk “Fendace” voor de collab tussen Fendi en Versace. Ook is het mogelijk dat de beschermingsomvang van een bestaand merk (en dus de merkinschrijving) wordt uitgebreid om onder deze merknaam een nieuw product of dienst aan te bieden.

Van belang bij deze nieuwe of gewijzigde eigendomsrechten is de vraag: wie is of wordt eigenaar van deze rechten? En, wat mag de andere partij met deze rechten doen?

Intellectuele eigendomsrechten zijn namelijk exclusieve rechten. Enkel wanneer een gebruiksrecht of licentie wordt verleend, kan een andere partij deze rechten gebruiken. Goede en duurzame afspraken zijn dan ook cruciaal. Niet eender welk gebruik zal immers worden toegestaan en de integriteit en reputatie van beide merken moeten worden gewaarborgd.

Collabs x IP

Wanneer partijen samen aan de tekentafel zitten of elk een eigen wezenlijke inbreng of bijdrage hebben in het creatieve proces, zal er een gezamenlijk auteursrecht kunnen ontstaan, of “co-auteurschap”. In dergelijke gevallen is het ten stelligste aangeraden om een samenwerkingsovereenkomst op te stellen, waarbij alle commerciële aspecten van de samenwerking, verdeelsleutels en principiële afspraken worden opgenomen.

Zonder een samenwerkingsovereenkomst, kunnen de co-auteurs naar Belgisch recht enkel samen over het auteursrecht beschikken. Co-auteurs kunnen hun rechten dan niet afzonderlijk uitoefenen zonder de toestemming van de andere. Hierdoor krijgt elke auteur als het ware een vetorecht om het gemeenschappelijke werk te gaan exploiteren. Het spreekt voor zich dat deze situatie heel wat praktische moeilijkheden met zich meebrengt om nog niet over het juridische kluwen en risico te spreken.

Een open gesprek en goede afspraken zal de samenwerking niet alleen op creatief vlak uniek en succesvol maken, maar ook juridisch onderbouwen zodat de collab duurzaam en in vertrouwen kan verlopen!

Geschreven door Judith Bussé, advocate bij PIVOT law. PIVOT is een kantoor met een nieuwe en creatieve aanpak gericht op transparantie, authenticiteit en duurzaamheid. In de mode industrie staat zij zowel grote als kleinere ontwerpers en bedrijven bij met advies over intellectueel eigendom, licenties, ESG en het algemeen regelgevend en commercieel kader.