Wat als we langer van onze lievelings kledingstukken kunnen genieten?
bezig met laden...
Achtergrond: EU-recht op reparatie komt eraan [zoom in op de modebranche]
Reparatie staat steeds meer in de belangstelling - ook in de modesector
“Kijk, ik zit natuurlijk in de repair bubble, maar ik durf wel te stellen dat het reparatiedomein groeit,” begint Sieds Wijnja, oprichter van het reparatieplatform Jafix.com dat DIY-handleidingen voor de consument en bedrijven als textieldiscounter Zeeman en buitenwinkel Bever ontwikkelt.
Jafix.com is een onafhankelijk platform volledig gewijd aan het repareren van spullen, met gratis herstel-handleidingen voor de consument voor een breed scala aan producten van kleding tot meubels en elektronica. Oprichter Sieds Wijnja timmert nu zo’n drie jaar aan de weg. Wijnja groeide op in een familie waar repareren de gewoonste zaak van de wereld is, vertelt hij. Ook heeft hij een technische achtergrond: hij is van originele UX designer, waarbij het draait om gebruiksvriendelijkheid.
Het platform onderscheidt zich volgens Wijnja doordat het de consument in tegenstelling tot DIY-filmpjes op YouTube volledig aan de hand neemt. De consument leest hoe makkelijk of moeilijk een reparatie is, hoeveel tijd het gaat kosten, welke spullen nodig zijn en soms sluiten we linkjes in naar pagina’s waarop evt. benodigde onderdelen te bestellen zijn,” vertelt Wijnja “en dan volgen de stap voor stap instructies aan de hand van beeldmateriaal en tekst.” Het idee is om de consument maximaal te ondersteunen in zo’n traject en ‘vooral een beetje gerust te stellen’, vat de oprichter samen. “Uit onderzoek blijkt dat mensen wel willen repareren, maar ze wel een beetje geholpen moeten worden,” vertelt hij.
Op het Jafix.com platform koppelt Wijnja ook consumenten aan (ervaren) reparateurs indien ze de herstelwerkzaamheden liever uitbesteden, bijvoorbeeld omdat ze geen tijd hebben of de vaardigheden niet bezitten. In zijn zoektocht naar partners kwam Wijnja in contact met Bever, vertelt hij. Deze samenwerking leidde tot de ontwikkeling van twintig reparatiehandleidingen voor de buitensportwinkel, variërend van kleding tot kampeerspullen, die zowel op de website van Bever als op Jafix.com te vinden zijn.
Vorig jaar ging Jafix.com ook aan de slag voor familiebedrijf Zeeman ‘die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan’. Op de website van de textieldiscounter is een repair-pagina gewijd aan herstelhandleidingen voor kleding en textiel. De 'technische achterkant’ van deze pagina is gemaakt door en in beheer van Jafix.com. “Dat is een zogenoemde white label oplossing, iets wat instappen voor bedrijven makkelijker maakt’,” legt Wijnja uit.
Momenteel is Wijnja in gesprek met een aantal bekende retailketens. Namen kan hij nog niet noemen.
“Reparatie is niet langer voorbehouden aan de originals zoals Patagonia en merken zoals Jack Wolfskin, Arc'teryx, Mammut uit het het outdoorsegment, voor wie reparatie past bij hun (zogenoemde high performance, red.) producten en klantengroep,” zegt Agnes Weber, mede-oprichter van Mended, een platform voor het vermaken en repareren van kleding.
Mended is in 2022 opgericht door Agnes Weber en Daan Maasson. Het bedrijf is ‘een circulair service platform dat het verlengen van de levensduur van kleding zo aantrekkelijk maakt als het kopen van iets nieuws’ door onder andere online kledingreparatie, -vermaak en resale, plus branding en marketing. Duurzame kledinglabels Kings of Indigo en Mud Jeans werken al met het bedrijf samen.
Naast deze B2B service voor modemerken is er trouwens ook een B2C service: Mended doet ook herstellingen voor de consument, wel op veel kleinere schaal. “Dit doen we vooral om data te verzamelen,” vertelt Weber. “Het geeft ons informatie over welke merken de consument wil laten repareren en bovendien kunnen we deze informatie gebruiken voor het benaderen van potentiële klanten.”
Onlangs heeft Mended een investering opgehaald. Details over de omvang zijn niet bekendgemaakt.
Dat er steeds meer aandacht voor reparatie is (gekomen), komt volgens Wijnja en Weber door nog twee dingen: groeiende vraag van de consument en toenemende regelgeving.
Groeiende vraag van de consument
“Consumenten worden gedreven door hun portemonnee, maar duurzaamheid is top of mind” vertelt Wijnja. Hij ziet dat een grote groep bereid is meer te betalen voor kwalitatieve ‘ofwel betere’ spullen.
Dat blijkt ook uit een grootschalig consumentenonderzoek van Euromonitor International. “In tegenstelling tot vroeger, toen duurzaam consumentengedrag belemmerd werd door de hogere kosten van producten, kiezen consumenten nu vaker voor het kopen van duurzamere en veelzijdigere items en overwegen ze huren of repareren boven het kopen van nieuwe items,” zo meldt het marktonderzoeksbureau. Dat komt omdat de budgetten krapper worden door oa. inflatie en stijgende kosten voor levensonderhoud. “Consumenten zien steeds meer waarde in artikelen die lang meegaan en kunnen worden gerepareerd,” vertelt Marguerite LeRolland, Industry Manager Footwear & Apparel bij Euromonitor. “Daarom zetten merken steeds meer op duurzaamheid en reparatie in.”
Klantenservices krijgen ook steeds vaker vragen over garantie, reparaties en de algemene prestaties van het product, zo vertelt Weber die dagelijks met deze bedrijfsafdelingen spreekt. “En deze vragen komen niet meer alleen van duurzaamheids-klanten.”
Toenemende regelgeving
“Modebedrijven ervaren daarnaast toenemende druk van overheden en beleidsmakers om hun bedrijfsvoering te veranderen,” zegt Euromonitor. Er staat veel nieuwe wetgeving omtrent duurzaamheid op stapel, in de EU gaat het om een heel regelgevend kader (de zogeheten Green Deal). “Zo komt er een hardere aanpak van greenwashing, een sterke stimulans van meer traceerbaarheid door de invoering van digitale productpaspoorten, een verplichte duurzaamheidsrapportage voor bedrijven (CSRD) en een richtlijn die organisaties dwingt misstanden op het gebied van milieu en mens in de toeleveringsketen aan te pakken (CSDDD),” somt LeRolland op.
Ook worden voor alle EU landen regels ontwikkeld die fabrikanten verantwoordelijk maakt voor het inzamelen, hergebruiken en recyclen van producten die ze op de markt brengen, wanneer ze afval zijn geworden, belicht Wijnja. In Nederland is de zogenoemde Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid voor textiel (kortweg UPV) al van kracht.
“Kledingbedrijven weten dat het traditionele businessmodel, uitsluitend gestoeld op het pushen van nieuwe kleding naar de consument, zijn beste tijd heeft gehad,” meldt Weber. “Vroeger dachten de meeste modebedrijven, zo spullen over de toonbank, mijn taak is volbracht en nu ga ik verder met het produceren van meer goederen. Bovendien werden sommige producten zo gemaakt dat ze na een tijdje stuk gaan, zodat er weer nieuwe kleding kon worden verkocht.” Volgens haar is het besef van verantwoordelijkheid voor producten ná verkoop nu zeer sterk aanwezig bij modebedrijven. “De ‘hoe’ [die verantwoordelijkheid te nemen], zijn zij nu aan het uitwerken,” aldus Weber.
Dit heet geplande veroudering.
In de jaren 20 ontstond het concept van ‘planned obsolescence’, zo schreef de Belgische duurzaamheidsexpert Jasmien Wynants in een gastbijdrage voor FashionUnited. “Fabrikanten experimenteerden met manieren om de levensduur van producten te beperken en zo de vraag naar nieuwe producten te stimuleren. De strategie werd bijvoorbeeld toegepast op gloeilampen en later op elektronica, huishoudapparatuur, auto’s, smartphones en ook kleding."
Bron: ‘Duurzaamheid verduidelijkt: Waarom iedereen het over de circulaire economie heeft als oplossing’ (23 april 2023)
Wijnja merkt op dat bedrijven voorheen meer gefocust waren op recycling als het gaat om duurzaamheidsinspanningen. “Nu stijgt repareren op de R-ladder,” aldus de Jafix.com oprichter.
De verwachting is dat de aandacht voor repareren verder zal toenemen, want in de EU is een Right to Repair richtlijn in de maak.
Het artikel gaat verder onder de foto’s
2. Recht op reparatie en een blik op de toekomst
Het Right to Repair voorstel dat er nu ligt geeft consumenten straks het recht op reparatie als herstellen van een product goedkoper is dan vervanging. Vooralsnog gaat de verplichting gelden voor elektrische apparaten zoals vaatwassers, wasmachines, drogers, koelkasten en mobiele telefoons. Mode- en textielproducten vallen niet onder de richtlijn.
Wel bestaat de mogelijkheid dat reparatie in de toekomst wordt geïntegreerd in de Eco-Design Regulation, nog weer een andere aanstaande richtlijn van de overheid die eisen aan het ontwerp van producten gaat stellen. Dit zou betekenen dat er in de toekomst reparabiliteitseisen kunnen worden gesteld aan nieuwe kleding- en textielproducten,” zo legt het Brusselse advocatenkantoor Edson Legal uit.
Bron: ‘Europees recht op reparatie: wat wordt de impact op de mode-industrie?’ (maart 2024).
Weber: “Idealiter wil je dat traditioneel georganiseerde modebedrijven een 180 graden omslag maken en het begint met duurzaamheid in de schets- en ontwerpfase.” Het zou handig zijn als fabrikanten al in de ontwikkelingsfase zouden nadenken over het feit dat het product in een later stadium kan worden gerepareerd of gerecycled, zoals onderzoek van TU Delft ook uitwees, stelt Wijnja. Dit ontwerpprincipe heet ‘design for disassembly’. “Maar dit zal voor de kledingbranche niet zo makkelijk te implementeren zijn, want hoe kan je onderdelen van een trui vervangen?,” peinst hij hardop. Kwaliteit verbeteren ligt dan eerder voor de hand,” aldus de Jafix.com-oprichter.
Ook is zo’n volledige omslag waar Weber het over had, voor traditioneel opererende modebedrijven natuurlijk niet altijd even haalbaar, zegt ze. “Het is daarom goed dat kledingmerken ergens beginnen, zoals bijvoorbeeld met het aanbieden of faciliteren van reparatie,” aldus de Mended mede-oprichter.
Want het grootste voordeel van herstelwerk, zo benadrukken de twee, is dat we - consumenten zoals jij en ik - daardoor langer met onze kleding kunnen doen.
3. ‘A better way to keep clothes in play’
“Voor een duurzamere toekomst en circulaire economie moeten we minder spullen maken en kopen,” legt Wijnja uit. Maar dat hele consuminderen, is niet zo eenvoudig, vindt hij. “Als ik toffe kleding in de rekken zie hangen, kom ik ook verleiding iets aan te schaffen.”
“Ik denk dat de oplossing veel meer ligt in het verlengen van de levensduur van producten die we al bezitten, door middel van onderhoud. Reparatie is daarbij een heel belangrijk instrument,” vervolgt Wijnja. “En dat is eigenlijk precies de boodschap van mijn platform [Jafix.com].”
Mended deelt dezelfde opvatting. De slogan van het bedrijf is ‘A better way to keep clothes in play’. “Wij staan achter het spreekwoord dat je meer vliegen vangt met honing/stroop dan met azijn,” licht Weber toe. Het oproepen tot stoppen met kopen is weinig effectief, meent ze, tenzij er regelgeving komt, zoals de Franse ban op bepaalde fast fashion marketingpraktijken.
“Een positieve benadering die liefde voor bestaande items bevordert en het gebruik maximaliseert, zou indirect de impuls om meer te kopen kunnen verminderen,” vervolgt Weber. “Want, je mooie jurk of lievelingsspijkerbroek langer kunnen dragen, voorkomt misschien wel een paar impulsaankopen.”
De kracht van een nieuwe benadering voor reparatie
Weber denkt dat de gouden sleutel als het gaat om [het verder verbeteren van] het sentiment rond reparatie een nieuw narratief is. Bijna altijd wordt gesproken of geschreven over ‘ouderwets repareren’. “We moeten afstappen van het stoffige imago en nieuwe, boeiende gespreksstof creëren,” vindt Weber.
Mended zet daarom in op het creëren van een ervaring als het gaat om vermaken en herstellen. “Winkelen is een beleving, maar een kledingstuk repareren is dat niet,” zegt Weber. “Bovendien is het altijd nog maar de gok of de kleermaker bij jou op de hoek het ook mooi kan herstellen.” Mended biedt de garantie van een hoogwaardige reparatie (‘door samen te werken met de beste lokale kleermakers door heel Nederland’). Ook levert het herstelde kledingstukken ‘met een strik erom’ af om het openmaak-effect van webshop pakketjes te evenaren.
Het artikel gaat verder onder de foto’s
4. Reparatie is nog niet structureel door organisaties geïmplementeerd of volledig door de consument omarmd. Wat is nog meer nodig voor verdere schaalvergroting van reparaties?
Voor een verdere opwaartse beweging zijn er nog een paar uitdagingen, waaronder de consumentenperceptie ten aanzien van prijs, zo beamen Jafix.com en Mended.
Kosten versus de baten
“Consumenten zijn gewend aan de lage prijzen van fast fashion en verwachten daarom dat reparaties, zoals het vervangen van een rits of aanzetten van een knoop, niet veel mogen kosten,” zegt Weber. “Maar wat we hen moeten uitleggen is dat elke reparatie uniek is en het handwerk vereist."
De medeoprichter van Mended denkt dat er voor bedrijven een taak ligt de consument ‘een beetje op te voeden’ als het gaat om prijs. “In veel industrieën is het normaal dat klanten betalen voor (een deel van) de dienst, want er is waardering voor de service en het vakmanschap. Een autogarage bijvoorbeeld repareert krassen in de lak ook niet gratis buiten de garantietermijn.”
Een kledingstuk moet overigens wel voldoende financiële waarde hebben om reparatie te rechtvaardigen, merkt Weber op. “Denk aan producten uit middelhoge prijsklasse van degelijke kwaliteit.” Heel goedkope kleding repareren is doorgaans niet praktisch of wenselijk, denkt ze, ‘of er moet voor de consument natuurlijk emotionele waarde zijn’.
Het business- en verdienmodel voor bedrijven is daarnaast ook een aandachtspunt. Weber: “Modemerken en -winkels vragen ons meestal eerst naar de verdiensten van herstelwerk.”
“Allereerst kan reparatie gewoon een extra manier zijn voor bedrijven om omzet te genereren,” zet Wijna uiteen. Bever bijvoorbeeld, verwijst in zijn reparatiehandleidingen naar onderdelen die het bedrijf zelf verkoopt. Hetzelfde geldt voor Zeeman: bij de textieldiscounter zijn benodigde naaigerei, breigaren en elastiek verkrijgbaar waaraan het verdient. “Maar het klopt wel dat de investeringen doorgaans hoger zijn dan de opbrengsten,” zegt hij eerlijk. Ook zijn bedrijf maakt nog geen winst.
“Ik denk dat iedereen op dit moment op zoek is naar rendabele businessmodellen voor reparatie,” vervolgt Wijnja. Volgens de Jafix-oprichter is customer loyalty een mogelijk antwoord voor ondernemingen. “Op het moment dat jij als bedrijf die klant niet loslaat en hem helpt als een product stuk gaat, door het of zelf te repareren of herstelwerkzaamheden te faciliteren, leidt dat tot een hogere klantloyaliteit. Die klant is daardoor tevredener en dan heb je een grotere kans dat ze terugkomen,” denkt hij.
“Die businessmodellen hebben we wel nodig hebben als het gaat over het bevorderen van de circulaire economie,” benadrukt Wijnja. “We moeten aan reparatie durven verdienen. Daarom ben ik ambitieus. Op het moment dat de opbrengsten groter zijn dan de investeringen, is de kans veel groter dat opknappen gaat vliegen.”
Voor bedrijven is er bij Mended trouwens nog een concrete return of investment. “Kleermakers beschikken over een zee aan informatie over de daadwerkelijke prestaties van producten en hun zwakke punten,” vertelt Weber. Denk bijvoorbeeld aan een broeknaad of een voering die altijd op een bepaald punt stuk gaat. De bij het platform aangesloten bedrijven krijgen toegang tot deze informatie. “Met deze kennis kunnen merken verbeteringen doorvoeren in de designfase waardoor er betere producten op de markt komen.”
Reparatie in het buitenland
In Zweden wordt een verlaagd BTW-tarief gehanteerd voor reparatiediensten en in Frankrijk wordt een deel van reparatiekosten voor consumenten vergoed. Wijnja gelooft dat lagere tarieven ook in Nederland voor grotere aanwas kunnen zorgen.
De artikeltekst gaat verder onder het kader
Aan de andere kant van de wereld zijn reparaties heel gebruikelijk
“Er is een groot contrast tussen de weggooicultuur in “het Globale Noorden” (lees: de westerse wereld) en de cultuur van herstellen en hergebruiken in “het Globale Zuiden” (lees: niet-westerse landen),” vertelt Simone Preuss, duurzaamheids journalist van FashionUnited, die woonachtig is in Mumbai, India. Bij laatstgenoemde behoort de meerderheid van de bevolking tot de midden- en lagere middenklasse: mensen kunnen zich niet veroorloven om kleding weg te gooien na enkele keren dragen, legt ze uit.
In India heeft vrijwel elk huishouden een vertrouwde kleermaker voor herstelwerkzaamheden en reparaties omdat het goedkoop is, vertelt Preuss. “Scheuren worden gemaakt en knopen en ritsen aangezet totdat de kleermaker zegt dat hij niets meer kan doen en het tijd is een nieuw item aan te schaffen,” illustreert ze. “Veel mensen laten kleding tevens op maat maken van restmaterialen, zoals oude sari's (India’s bekendste kledingstuk gedragen door vrouwen, red.) die worden omgetoverd tot gordijnen of kussenhoezen,” aldus Preuss. Ten slotte vertelt ze dat in India gebruikte items van een ouder naar een pasgeboren of jong kind worden doorgegeven voor geluk of voorspoed.
In gratis herstelwerkzaamheden zien zowel Jafix.com als Mended niets. “Als je reparaties gratis maakt voor de consument, zou je de incentive weghalen bij producenten om kleding van degelijke kwaliteit te maken,” onderstreept Wijnja. “Die denken, mijn problemen worden toch wel opgelost, doordat het kosteloos kan worden gerepareerd.”
Bovendien bestaat het risico dat gratis wordt geïnterpreteerd als ‘waardeloos’. “Sommige mensen zien reparatie al als een degradatie van het item en door het kosteloos aan te bieden, versterk je die opvatting nog meer,” legt Weber uit. “Wij willen met herstelwerk juist waarde toevoegen. Er was eens een klant die nog volledig intact kledingstuk opstuurde om het item te 'upgraden' door middel van reparatie en dat is precies de valeur die wij willen creëren.”
Bronnen:
- Interview Sieds Wijnja, oprichter van het reparatieplatform Jafix.com, op 13 maart 2024
- Interview Agnes Weber, mede-oprichter van Mended, een platform voor het repareren en vermaken van kleding, op 18 maart 2024
- Input marktonderzoeksbureau Euromonitor International van 19 maart 2024 en het Euromonitor ‘International Voice of the Consumer: Lifestyle Survey 2023’ onder bijna 41.000 mensen.
- Input van Simone Preuss, duurzaamheids journalist van FashionUnited, van 8 maart 2024
- Gastbijdrage over de Right to Repair van het Brusselse advocatenkantoor Edson Legal voor FashionUnited, van 21maart 2024
- Delen van deze artikeltekst zijn geschreven met behulp van een kunstmatige intelligentie (AI) tool en daarna geredigeerd.
- Wat is de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) wetgeving die er komt? Wat is de relevantie voor de modebranche en evt. voorbereidende stappen?
- Meerderheid Europees Parlement voor Green Claims Directive: striktere controle voor gemaakte duurzaamheidsclaims dichterbij
- Uitgebreid rapporteren over duurzaamheid wordt verplicht: dit moet je weten over de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)
- Zalando op de vingers getikt door EU toezichthouder: zijn misleidende duurzaamheidsclaims binnenkort verleden tijd?
- ’Wat u moet weten over het komende digitale productpaspoort van de EU’
- Waarom het verstandig is als mode-industrie een oog te houden op klimaatsrechtszaken en milieuwetgeving
- Wat de modeindustrie te maken heeft met de microplastics vervuiling (én alles wat je moet weten over de EU initiatieven om microplastics aan te pakken)