Vooral klassiekers bij Jean Paul Gaultier in Kunsthal

Hij veranderde het korset in een symbool van vrijheid. Bracht de man aan de rok. En maakte van de vuilniszak een modestatement. In zijn 35-jarige carrière heeft Jean Paul Gaultier menig taboe doorbroken. Maar Gaultier zou Gaultier niet zijn als hij

ook zijn eerste solotentoonstelling niet op geheel eigen wijze zou vormgeven. Met sprekende poppen en een draaiende catwalk bewijst de couturier op 61-jarige leeftijd nog altijd een pionier te zijn.

Ter

verduidelijking: een retrospectief is ‘The fashion world of Jean Paul Gaultier’ niet. Althans, zo mag de expositie absoluut niet genoemd worden. Wie het beestje toch bij de naam noemt, krijgt hoogstpersoonlijk aan de stok met de couturier zelf. Zo ook hoofdcurator Thierry-Maxime Loriot. “Dat doen jullie maar als ik dood ben,” siste Gaultier toen hij in 2010 gevraagd werd voor de expositie.

Enkele gesprekken later ging de couturier toch overstag – “Het is net een collectie, maar dan groter!” – en stortte hij zich volledig op het project. Maar saai mocht het niet worden. De expositie moest een avontuur zijn, een visie op de samenleving door zijn ogen en gewijd aan de meest spectaculaire stukken uit zijn oeuvre. De tentoonstelling is dan ook niet op chronologische volgorde ingericht, maar onderverdeeld in zes thema’s die altijd terugkeren in zijn collecties, zoals het korset, seksualiteit en masculiniteit versus feminiteit.

Een belevenis is de expositie beslist. Behalve couturestukken uit de periode tussen 1970 en nu, schetsen en iconische foto’s van onder andere Cindy Sherman zijn zelfs zijn teddybeer met de allereerste cone bra en jeugdfoto’s van Gaultier te zien. “Ik weet gewoon niet waar ik moet kijken,” zegt een bezoekster tijdens de opening. “Ik weet nu al dat ik een keer terug móét komen, voor het geval ik iets over het hoofd zie.”

De tentoonstelling opent met ‘The Odyssey of Jean Paul Gaultier’: een ruimte die is opgedragen aan de beroemde blauw-witte Bretonse streep. Tussen een leger zeemannen gekleed in verschillende uitvoeringen van het bekende matrozenshirt staat een pop van de meester himself. “Bonjour, welkom in Rotterdam,” spreekt Gaultier de bezoekers met onvervalst Frans accent toe, waarna hij hen ter inleiding van het tweede thema vertelt over zijn beroemdste ontwerp: het korset met puntige behacups.

“Mijn oma, die een verzameling korsetten uit het begin van de negentiende eeuw had, vertelde me dat vrouwen azijn dronken om hun maag te laten samentrekken zodat zij hun korset nog strakker aan konden trekken. Dat voedde mijn fantasie,” zo valt ook te lezen op de museummuren, die vanuit het perspectief van de ontwerper zijn geschreven voor een persoonlijke benadering.

De donkere

ruimte, genaamd ‘The Boudoir’, onderzoekt zijn fascinatie voor lingerie aan de hand van vijftien korsetten. Een mannequin in zalmroze korset vertelt dat ze zich bevrijdt voelt nu ze baas in eigen korset is en zich niet langer hoeft te kleden voor de man. Variërend van originele door Madonna gedragen stukken tot een satijnen korset met zwangere buik en een waaierkorset voor mannen is de ruimte net Gaultiers' greatest hits album.

Dat in de wereld van Gaultier niet alleen vrouwen, maar ook mannen gelijk zijn bewijst het derde thema ‘Skin Deep’. De Amsterdamse Wallen zijn nagebootst met niet alleen pikant geklede vrouwen, maar ook mannen in zijn controversiële herenrokken achter de rode ramen.

Ook de andere ruimtes staan vol Gaultier klassiekers. ‘Punk Cancan’, waarin zijn Londense punkcouture centraal staat compleet met hanenkammen en Schotse rokken, en 'Urban Jungle', waarin zijn veelzijdigheid wordt aangetoond aan de hand van couturestukken geïnspireerd op traditionele Joodse kleding en Afrikaanse stammen, zijn als een zee van herkenning voor fans.

In de zesde en laatste expositieruimte ‘Metropolis’ worden film- en muziekfans beloond met schetsen en ontwerpen die Gaultier maakte voor popster Lady Gaga en actrice Milla Jovovich in ‘The Fifth Element’. Een prominente plek is weggelegd voor zijn vuilniszakjurk uit 1980, waarmee de ontwerper wederom zijn tijd ver vooruit was. Door een vuilniszak te recyclen en armbanden te maken van oude blikjes kattenvoer sprak hij zijn zorgen uit over het milieu.

Dat Gaultier met de thema’s die in de Kunsthal uitvoerig aan bod komen zijn stempel heeft gedrukt op de mode, moge na de expositie duidelijk zijn. Met de innovatieve uitvoering biedt ‘The fashion world of Jean Paul Gaultier’ bovendien een spannend alternatief voor de doorsnee mode-expo met stijve poppen achter glas.

Bij de museumbezoekers die dankzij de expositie voor het eerst met hem in aanraking komen, zullen echter vooral Gaultiers klassiekers als het korset, de Bretonse strepen en de mannenrok in het geheugen blijven kleven. Daarmee doet hij zichzelf eigenlijk te kort. Dat de ontwerper ook een echte vakman is, met een liefde voor uiteenlopende stoffen en handwerk is nu slechts bijzaak.

Een zevende ruimte, bijvoorbeeld gewijd aan zijn stoffen, was voor de ontwerper die zijn hand niet omdraait voor een korset met edelstenen, schelpen en parelmoer met bijpassende rok van chiffon, gerimpeld zijde, lamé kant en latex een mooie aanvulling geweest. Maar dat was in Gaultiers' woorden misschien ‘te saai’ geworden.

Stephanie Broek

'The fashion world of Jean Paul Gaultier: From sidewalk to catwalk' is nog tot 12 mei 2013 te zien in de Kunsthal. Lees hier ook het interview over de expositie met curator Jannet de Goede.

Foto 1: Jerry Pigeon
Foto 2: Patrice Stable
Foto 3: Paolo Roversi