Steeds meer kleding gelinkt aan Oeigoerse dwangarbeid: Dit moet je weten

Steeds meer modebedrijven worden onderzocht vanwege mogelijke connecties met Oeigoerse dwangarbeid. Een nieuw rapport van Britse universiteit, Sheffield Hallam University, en Oeigoerse belangenorganisaties linkt 39 modemerken aan dwangarbeid uit de regio Xinjiang. In deze regio wordt een moslimminderheid, de Oeigoeren, onder druk van de Chinese overheid aan het werk gezet.

Allereerst de basis: Volgens experts is er bewijs dat in de regio Xinjiang de moslimminderheid Oeigoeren in werkkampen wordt gezet. Xinjiang is een regio met veel textielfabrieken en een regio die veel katoen produceert. Hoeveel mensen precies gedwongen arbeid verrichten, is onzeker. De voorspellingen variëren van een half miljoen tot meerdere miljoenen. Niet alleen Oeigoeren worden in deze kampen en gevangenissen tewerkgesteld, ook Kirgiziërs, Kazachen en Noord-Koreanen worden hier naartoe gestuurd.

Vanwege de link van de Oeigoerse dwangarbeid met katoen én textiel komt ook de link met modebedrijven naar voren. Al meerdere jaren komen er berichten naar buiten over grotere modemerken die werken met producten en katoen uit de regio Xinjiang. Zo hebben de afgelopen jaren bedrijven zoals Bestseller, H&M, Nike, Hugo Boss, C&A, State of Art, Patagonia, Shein, Ralph Lauren, Levi’s en Diesel al te maken gehad met beschuldigingen en onderzoeken. De ketens geven vervolgens vaak aan geen aanwijzingen te hebben van misstanden in de keten, maar wel volledig mee te werken aan de onderzoeken. Het gaat dus niet alleen om ketens met lage prijzen, ook luxemerken krijgen met de beschuldigingen te maken.

Wanneer berichten naar buiten komen over een mogelijke link, nemen merken soms specifiek afstand van de regio. In 2021 gaven H&M en Nike beiden aan dat ze geen katoen uit de Chinese provincie zouden gebruiken vanwege zorgen over dwangarbeid. In ruil voor dit besluit kregen beide merken echter te maken met boycots vanuit China. Diverse Chinese influencers riepen op om de ketens te boycotten en er verschenen zelfs video’s online van producten van de merken die verbrand werden.

Onderzoek naar Oeigoerse dwangarbeid intensiveert

Niet alleen Europese instanties, maar bijvoorbeeld ook de Canadese markt waakhond doen onderzoek naar mogelijke links met dwangarbeid. In Amerika geldt er al een verbod op de invoer van katoen en andere producten uit Xinjiang. Het weren van producten die gemaakt zijn onder dwangarbeid is in de praktijk vaak moeilijker dan gehoopt. Dit is voor een gedeelte te wijten aan de complexe productieketens die modebedrijven hebben. Door het werken met diverse leveranciers en onderleveranciers zijn er veel verschillende locaties die gecontroleerd moeten worden op arbeidsomstandigheden. Ondanks het verbod op de invoer van producten uit Xinjiang in de Verenigde Staten, is hier een 'maas in de wet' te vinden. Volgens onderzoek van Bloomberg kan Shein nog wel producten invoeren die een origine hebben in Xinjiang omdat het merk de kleding tegen zulke lage prijzen verkoopt, dat zendingen naar klanten vrijwel altijd onder een waardedrempel van achthonderd dollar liggen. Bij deze waardedrempel wordt een meldingsplicht bij de Amerikaanse douane en grensbewaking in werking gesteld.

Onderzoekers van het nieuwe Britse rapport geven aan dat het moeilijk is onafhankelijke inspecties uit te voeren bij leveranciers in Xinjiang omdat de Chinese overheid zo’n stevige grip heeft op de regio. Daarbij zouden de leveranciers vaak van naam wisselen en de bedrijfsstructuur aanpassen. De Europese Commissie wil met een nieuwe wet ervoor zorgen dat bedrijven verplicht zijn hun productieketen te onderzoeken en misstanden te verbeteren. Het gaat in deze wet specifiek over mensenrechten en de impact op het milieu.

Daarnaast heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan om producten die gemaakt zijn onder dwangarbeid te verbieden op de EU-markt. Dit voorstel heeft betrekking op alle producten, zowel in de EU vervaardigd als ingevoerde producten. Wanneer na onderzoek is vastgesteld dat er sprake is van dwangarbeid zullen producten uit de handel gehaald worden en geldt er een invoerverbod. Onderzoekers van Sheffield Hallam University geeft aan dat regelgeving heel belangrijk is en dat de EU dit moet invoeren.