Rechtspraak: De valkuilen van de distributieovereenkomst

Een paar maanden geleden bespraken we in onze column de valkuilen van de agentuurovereenkomst. Waar de wetgeving op het gebied van agentuur vrij strikt en dwingend van aard is, is er in de Nederlandse wetgeving voor distributie geen specifieke regeling. Juist om die reden is het belangrijk om goede afspraken te maken over de distributiesamenwerking. Welke afspraken moeten dan geregeld worden in een distributiecontract? Een aantal voorbeelden:

Gebied en exclusiviteit

Er zijn verschillende vormen van distributie. Een distributeur kan een van de velen binnen een gebied zijn, maar het komt geregeld voor dat de producent/merkhouder exclusiviteit verleent voor een bepaald gebied. Zeker wanneer je als distributeur een minimum afnameverplichting / minimum sales target hebt of investeringen moet doen om de producten op de markt te brengen, is exclusiviteit van belang.

Het is goed te realiseren dat de term “exclusiviteit” op zichzelf juridisch weinig betekenis heeft. Zo kan de term “exclusief” ook inhouden dat de distributeur wel de enige distributeur in een gebied is, maar dat het de producent/merkhouder zelf ook toegestaan is om in het gebied te verkopen (al dan niet via agenten). Is dat wenselijk? En wat betekent dat voor de minimum afname verplichting / minimum sales target en investeringskosten?

Producten

Ook belangrijk is om vast te stellen met elkaar op welke producten de distributieovereenkomst ziet. Is dat op alle producten die de producent/merkhouder verhandelt? Of mogen bepaalde productgroepen uitgesloten worden? Wat gebeurt er als de producent/merkhouder een andersoortige producten op de markt brengt? Bijvoorbeeld accessoires, schoenen of tassen, terwijl in de distributieovereenkomst alleen wordt gesproken over kledingcollecties. Vallen de nieuwe productgroepen dan onder de distributieovereenkomst of mag de producentmerkhouder een andere distributeur aanwijzen voor deze producten? Als er niets geregeld is, tasten partijen daarover in het duister.

Prijzen en andere leveringsvoorwaarden

De distributieovereenkomst is feitelijk een raamwerk van afspraken, waar vervolgens losse koopovereenkomsten uit voortvloeien. Het sluiten van een distributieovereenkomst brengt nog geen onvoorwaardelijke leveringsverplichting voor de producent/merkhouder met zich mee. Die ontstaat pas nadat er concrete orders zijn geplaatst en geaccepteerd. Met andere woorden, indien partijen hierover niets afspreken, komt het er op neer dat de producent/merkhouder volledige vrijheid heeft omtrent het al dan niet accepteren van orders, maar ook eenzijdig de prijzen, leveringstermijnen, leveringscondities kan bepalen. Zeker in het geval de distributeur zich heeft gecommitteerd aan een minimumafname beding kan dat leiden tot een vervelende situatie.

Duur en beeindiging

Als partijen niets afspreken over de duur van de overeenkomst, geldt dat de overeenkomst is aangegaan voor onbepaalde tijd.

In beginsel kan een overeenkomst voor onbepaalde tijd door beide partijen opgezegd worden. Maar deze mogelijkheid is niet onbegrensd. De redelijkheid en billijkheid kunnen met zich meebrengen dat een partij alleen kan opzeggen indien daarvoor een voldoende zwaarwegende opzeggingsgrond bestaat, er een opzegtermijn in acht moet worden genomen en/of dat met de opzegging een aanbod tot betaling van een (schade)vergoeding moet worden gedaan. Hoe met eenzijdige opzegging van een duurovereenkomst moet worden omgegaan en met welke termijn mag worden beëindigd, hangt af van de omstandigheden van het geval. Daar is niets over geregeld in de Nederlandse wet. Een onzekere situatie voor beide partijen. Ons advies is om hierover schriftelijke afspraken te maken. Leg vast onder welke omstandigheden de distributieovereenkomst opgezegd mag worden, met welke termijn en of er bij beeindiging een vergoeding betaald moet worden.

Overigens worden veel schriftelijke distributieovereenkomsten voor bepaalde tijd aangegaan. In dat geval geldt dat partijen de overeenkomst in het geheel niet tussentijds mogen opzeggen, tenzij er expliciet een tussentijdse opzegmogelijkheid is opgenomen. Ook voor contracten voor bepaalde tijd geldt daarom dat het raadzaam is afspraken te maken over de opzegmogelijkheden, opzegtermijnen en eventuele beëindigingsvergoedingen.

In distributiecontracten in de modebranche wordt vaak geen rekening houden met het feit dat wordt gewerkt met collecties en seizoenen. Zowel de duur als de opzegtermijn zou idealiter gekoppeld moeten worden aan een collectie / seizoen. Zo kan worden voorkomen dat de distributieovereenkomst midden in een verkoopseizoen eindigt.

Gevolgen van beeindiging

Vaak wordt er in een distributieovereenkomst opgenomen dat de distributeur gehouden is zijn activiteiten als distributeur direct bij het einde van de overeenkomst te staken. Een dergelijke afspraak houdt er geen rekening mee dat een producent / merkhouder er belang bij heeft dat de oude distributeur zijn business in een gebied netjes overdraagt zodat er geen klanten verloren gaan. Een distributeur heeft er op zijn beurt weer belang bij dat geplaatste orders nog worden uitgeleverd en dat hij niet blijft zitten met een voorraad die niet verkocht mag worden. En het is vaak lastig om hierover bij beeindiging nog afspraken te maken.

Toepasselijk recht en bevoegde rechter

Als er niets wordt afgesproken tussen partijen over toepasselijk recht en de bevoegde rechter dient op basis van diverse internationale regelingen vastgesteld te worden naar welk recht een geschil moet worden beoordeeld en welke rechter daarover mag oordelen. In het slechtste geval kan dit leiden tot de situatie waarin een rechter in een bepaald land moet oordelen naar het recht van een ander land. Dit is gemakkelijk te voorkomen door hier vooraf afspraken over te maken.

Conclusie

Bij het opstellen van een distributieovereenkomst moeten bepaalde keuzes worden gemaakt. Een goed contract voorkomt onduidelijkheid en verkleint de kans op geschillen. Wij helpen u daar graag bij.

Birgit de Bruijn is advocaat bij Köster Advocaten in Haarlem. Regelmatig behandelt zij hier actuele juridische kwesties. Advocatenindemode.nl

Beeld: Veldhoven group