Kleding, schoenen én dvd-spelers: Op bezoek bij een Nederlandse textielrecyclingfaciliteit

Een poederroze galajurk hangt op eenzame hoogte. Het kledingstuk hangt uit een van de vele ijzeren kooien waarin kledingafval verzameld is. Het item lijkt zo goed als nieuw, nog geschikt voor een nieuwe eigenaar, maar toch heeft iemand besloten deze naar de kledingbak te brengen.

Het is moeilijk om niet onder de indruk te zijn wanneer men zich in een metershoge hal vol met kledingafval bevindt. Door de grote van de hal en de grote hoeveelheid spullen, verandert het tafereel in één kleurrijk canvas. Nog gloednieuwe items steken uit de balen, zo goed als nieuwe schoenen liggen op de grond en hier en daar zijn items te vinden die zeker níet onder de noemer kledingafval vallen, maar toch in dezelfde bakken belanden. Natuurlijk zouden we dit artikel positiever willen beginnen, maar het kledingafvalprobleem is groot en verdient aandacht. Gelukkig zijn er ook ondernemers die zich inzetten voor het oplosssen van dit probleem.

Artikel gaat verder na de afbeelding.

Sorteren, sorteren en nog eens sorteren: Op bezoek bij een Nederlandse kledingrecyclingfaciliteit

Het is een koude dinsdagochtend in Wormerveer. Op uitnodiging van Brightfiber Textiles en Loop.a life kan FashionUnited een kijkje nemen in de recyclingfaciliteit. Bij aankomst komt toevallig tegelijkertijd een vrachtwagen aangereden waar later diverse balen met kleding in worden gezet. Dit is de kleding die nog 'te goed is' en herdraagbaar is. Deze wordt daarom niet per direct gerecycled en gaat naar externe partijen. Want voor kleding die niet stuk of vies is kan gewoon nog een tweede leven voor gevonden worden. Maar voordat dit überhaupt besloten wordt moet er eerst gesorteerd worden.

Artikel gaat verder na de afbeeldingen.

De recyclingfaciliteit kent dan ook vele stappen. Allereerst wordt er grofmazig gesorteerd: kleding, schoenen, maar ook elektronica en afval, bevinden zich in de leveringen. “Mensen stoppen echt alles in een tas die ze naar het kledingpunt brengen.” Een van de voorbeelden die die dag te zien is, is een doos met daarin een dvd-speler. “Mensen denken: Afval is toch afval?” zo vertelt Ellen Mensink van Loop.a life en Brightfiber Textiles tijdens de rondleiding. Wie denkt dat dit soort sorteren al door machines wordt gedaan, heeft het mis. Alles in dit gedeelte van het proces wordt handmatig gedaan en in de faciliteit staat dagelijks dan ook zeker zo’n 40 man. Hoe langer men er werkt, hoe vaker hij of zij een specialisme heeft. Zo zijn er mensen die bijvoorbeeld specifiek één categorie kleding sorteren omdat zij snel zien of een item nog goed is en geschikt is voor een specifieke doelgroep of land.

Wanneer de overige items eruit gefilterd zijn en gecheckt is of de kleding niet stuk is of vies, dan wordt gesorteerd op het soort kledingstuk. Damesbovenkleding, jeans, sokken, jassen, etc. Zoals gezegd: alle items die nog schoon en heel zijn, worden niet bij deze recyclingfaciliteit verder verwerkt. Zij worden per categorie in balen verwerkt die vervolgens naar andere locaties gaan in het binnen-, maar vaker nog, het buitenland.

Nederlands kledingafval: Brightfiber Textiles en Loop.a life willen de reststroom lokaal verwerken

Met een groot deel van het sorteren achter de rug, komen we aan bij de items die in hun huidige vorm niet meer hergebruikt kunnen worden. Die gaan door naar de Fibersort-machine die in Wormerveer staat. Hier gaat het proces over van manuele handelingen, naar machine-werk. Wie nog niet bekend is met de Fibersort-machine: deze machine scant kledingstukken door middel van twee verschillende camera’s. Hiermee wordt gezien wat de samenstelling van een item is, bijvoorbeeld de hoeveelheid katoen of polyester én welke kleur het item is. Wanneer dit is vastgesteld belandt het kledingstuk op een lopende band die een route aflegt langs verschillende bakken. Wanneer het item bij de juiste locatie aankomt, wordt deze snel van de band ‘afgeschoten’ door middel van een stoot lucht waardoor het kledingstuk bij de overige items van dezelfde categorie en kleur komt. Door te selecteren op kleur en materiaal krijgen de uiteindelijke vezels na de recycling een gelijke kleur en hoeft er dus geen verf aan te pas te komen om gekleurde garens te maken.

Artikel gaat verder na de afbeelding.

Wie denkt dat alleen items van mono-materiaal, dus één soort materiaal, gerecycled kunnen worden, heeft het mis. “Het maakt het proces makkelijker, maar we kunnen ook instellen op een bepaalde samenstelling,” aldus Mensink. Bijvoorbeeld een combinatie katoen en polyester. Zolang alle items dezelfde balans hebben, zoals bijvoorbeeld 65 procent katoen en 35 procent polyester, dan kunnen daar weer vezels en garens van gemaakt worden. “Dan maken we gewoon garens van blends.” Maar wanneer één item uit meerdere materialen bestaat, wordt het moeilijker om een exacte match betreft samenstelling te vinden én ook nog eens genoeg volume te krijgen om uiteindelijk garens te maken. “Een item met zes verschillende materialen wordt wel heel lastig.”

Helaas blijven er na de Fibersort-machine nog veel items over die niet meteen een match vinden. Wat er met deze items gebeurd? Voor nu worden deze materialen nog gedowncycled, zoals helaas nog veel kledingstukken die niet in het recycleproces terechtkomen en direct bij het afval belanden. Downcyclen betekent dat de vezels van de kledingstukken niet terug in een nieuw kledingstuk worden gestopt, maar dat ze gebruikt worden voor bijvoorbeeld vulling van kussens. Mensink geeft aan dat ze met Brightfiber Textiles nog veel meer materiaalstromen wil verwerken, dus in de toekomst stijgt hopelijk het aantal items dat een match vindt.

Bij het sorteren stopt het proces in Wormerveer echter nog niet. Dankzij de Trimclean kunnen ook ritsen en knopen van de items verwijderd worden. Alle items met de juiste kleur en samenstelling worden in kleine vlakken gesneden. Deze vlakken gaan door een detector, die door middel van een metaaldetector en camera (want niet alle knopen en ritsen zijn natuurlijk van metaal) de vlakken met knopen en ritsen eruit filtert. Zo blijven alleen nog de vlakken over die klaar zijn om te vervezelen. Uiteindelijk worden van de vezels weer nieuwe garens gemaakt die weer ingezet kunnen worden het maken van doek en nieuwe kledingstukken.

Artikel gaat verder na de afbeelding.

Kledingafval: “Het probleem kan ook de oplossing zijn”

Het aanpakken van het kledingafval probleem is de passie van Ellen Mensink en Dhyana van der Phols. Mensink is van huis uit bedrijfseconoom en onderzocht diverse circulaire businessmodellen voor diverse sectoren. Toen ze eenmaal dook in een circulair businessmodel voor de mode-industrie zag ze hoeveel reststromen er waren. “In elke circulaire keten komt afval terug.” Met die stroom, het post-consumer kledingafval, daar wilde ze iets mee. “Het probleem kan ook de oplossing zijn,” vertelt ze enthousiast.

Artikel gaat verder na de afbeeldingen.

Dat kledingafval gerecycled kan worden tot bruikbare en kwalitatieve garens, dat is inmiddels na een bezoek aan de recyclingfaciliteit wel duidelijk, maar nu moeten merken én consumenten hier nog van overtuigd worden. Daarom startte Mensink het merk Loop.a life, dat eigenlijk functioneert als een showcase voor textiel op basis van gerecyclede materialen. Het merk focust zich op het zo duurzaam mogelijk werken. Daarom kiest Loop.a life er bijvoorbeeld voor om met de materialen te breien, in plaats van weven. “Weven verbruikt meer elektriciteit dan breien.” Mensink is daarnaast ook heel transparant: “We gaan niet voor items met 100 procent gerecycled materiaal, waar we wel voor gaan is 100 procent circulair. Alles dat we binnenkrijgen, verwerken we.” De ondernemer geeft ook aan dat het bedrijf een lifecycle analyse heeft gemaakt van het productieproces. Hierdoor kan bij elk kledingstuk worden aangegeven hoeveel CO2 en water er wordt bespaard. Dit zal vanaf 2024 ook gecommuniceerd worden naar de consument.

Binnen Loop.a life wordt ook al geëxperimenteerd met samenstellingen. Zo is het merk ooit gestart met wol, maar introduceerde het enkele jaren terug al Cotton2Cotton, gemaakt van gerecycled katoen. Per samenstelling en materiaal kijkt het merk nu naar de opties. Loop.a life wil met de collecties dan ook laten zien welke mogelijkheden er allemaal zijn met gerecyclede vezels.

Kleding lokaal recyclen: Het kan

Loop.a life is ook het merk waarmee recycling-samenwerkingen worden opgezet. Zo partnert het merk al met King Louie en State of Art om tweedehands items te recyclen naar nieuwe gebreide producten. De merken kunnen op die manier gebruikmaken van de kennis van Loop.a life en de mogelijkheden ontdekken. Vaak wordt er dan een vlam aangewakkerd waardoor de labels nog meer willen doen met recyclen. Loop.a life staat dan ook altijd open voor nieuwe samenwerking, aangezien dit immers het kledingafvalprobleem verder aanpakt.

Mensink en Van der Phols werken met lokale partners. Dat betekent soms partners in Nederland, maar ook partners in Europa en Turkije. Het systeem is volledig closed loop - wat ze binnenkrijgen, dat verwerken ze. Nog lokaler wordt het in 2024 - op dat moment opent Mensink met Brightfiber Textiles in Amsterdam een circulaire grondstoffenfabriek voor vezels gemaakt van lokale reststromen. In deze fabriek gaat de ondernemer uiteindelijk 2,5 miljoen kilo aan textiel produceren per jaar.

Als het aan de ondernemers ligt, krijgt Nederland een bloeiende textielindustrie terug waar ook de kleding reststroom een plek krijgt in de productie van nieuwe items. Aan de inzet van Mensink en Van der Pols zal het in ieder geval niet liggen, nu de rest van de industrie nog.