Aangepaste mode: Als kleding schade veroorzaakt, is innovatie de toekomst van design

Terwijl de bewondering voor de krachtige cover van de Britse Vogue van mei 2023 met prominente figuren uit de gehandicaptengemeenschap breed blijft doorklinken, worden we herinnerd aan het belang van zichtbaarheid en representatie. Vogue's creatief directeur Edward Enninful leeft zelf met een handicap. Mensen in de mode sector hebben de gewoonte om mode af te doen met uitspraken als "Het is niet alsof we kanker genezen", maar mode heeft wél de potentie om te genezen. Er is de psychologische genezing die gepaard gaat met het zien van jezelf op de cover van het belangrijkste modetijdschrift na een leven lang je niet gezien te voelen door de luxe-industrie. Maar zelden wordt in de mainstream besproken hoe de mode al tientallen jaren schade toebrengt. Tot voor kort konden de schijnbaar onschuldige beslissingen van een ontwerper of patroonmaker levensbedreigend zijn.

"De Game Changer broek is het belangrijkste werk dat ik ooit heb gedaan", zegt Izzy Camilleri uit Toronto van IZ Adaptive, een van de eerste aangepaste kledinglijnen die in 2009 werd opgericht. De wereld lijkt het daarmee eens te zijn, want Camilleri ontving in 2022 2 prijzen voor haar lijn: de Innovation Award bij de Women's Empowerment Awards en de Fashion Impact Award van de CAFA Awards.

Camilleri heeft beroemdheden als Meryl Streep, Angelina Jolie en David Bowie gekleed, maar toen mensen uit de gehandicaptengemeenschap begonnen te vragen om een broek zonder kruisnaad, was Camilleri ten einde raad. "Ik begreep niet echt wat het probleem was, vertelt ze aan FashionUnited. "Ik bleef maar uitleggen dat die naad zo belangrijk is voor het ontwerp van broeken, omdat hij rechts en links scheidt en de rondingen de achterkant omsluiten." Camilleri herhaalde slechts een industrienorm die ook het fundament vormde van de modeopleiding. Het was onmogelijk om een goed passende broek te maken zonder een kruisnaad. Modestudenten die deze vergaten toe te voegen in hun technische schetsen kregen regelmatig een lager cijfer voor onzorgvuldigheid.

Een nieuw ontwerp voor de adaptieve markt

Maar voor rolstoelgebruikers kan de naad leiden tot drukzweren op de zitbotten wanneer de ruggengraat erop drukt. Over een langere periode kan het de huid binnendringen. Het kan wel een jaar duren voor de wond genezen is en in sommige gevallen moet iemand 3 maanden op zijn buik liggen om te herstellen. In het ergste geval kan het leiden tot een fatale bloedinfectie, zoals ook Superman-acteur Christopher Reeve stierf. Allemaal door de plaatsing van een naad.

"Het is de norm, én slopend, en heel lang dacht ik dat ik niets kon doen," zegt Camilleri. "Maar tijdens de eerste lockdown, met zo weinig om ons bezig te houden, vroeg ik me af of ik het kon kraken. Ik heb deze broek de Game Changer genoemd, want dat is echt wat het is."

IZ's Seamless Technology, waarop patent is aangevraagd, omvat een zittende snit met klassieke voorkant, en extra lengte aan de achterkant om gapende gaten te voorkomen. Sommige stijlen hebben imitatiestiksels waar normaal de naden zouden zitten om op conventionele jeans te lijken en de stiksels creëren ook trompe l'oeil achterzakken. Voorzakken zijn dichtgenaaid omdat zelfs gevouwen stof tot zweren kan leiden. De technologie is toegepast op sweats, chino's, leggings en yogabroeken voor mannen en vrouwen.

Aangepaste kleding, een spannende ontwerpgrens voor creatieve denkers

Er zijn zoveel overwegingen die een rol spelen bij de ontwikkeling van aangepaste kleding dat het echt een opwindende kans is voor ontwerpers en patronenmakers die graag uitgedaagd worden. Een verlamd persoon kan de dag beginnen met een taille van 30 inch, maar die kan in de loop van de dag 32 inch worden door het zakken van de organen tijdens langere perioden van zitten. Een goed ontworpen elastiek gaat dit tegen.

Camilleri pionierde met adaptief ontwerp toen er nog niet veel over werd gesproken. "Lange tijd stond ik er alleen voor." Nu geeft ze haar technologie in licentie aan andere merken en werkt ze nauw samen met Runway of Dreams, Gamut Management en vooral de gehandicaptengemeenschap. Haar eerste stappen in de adaptieve mode in 2004 kwamen voort uit het werken aan aangepaste artikelen voor een klant die een rolstoel gebruikte en te leren met welke uitdagingen zij werd geconfronteerd. Statistieken in Canada toonden destijds aan dat 84 procent van de mensen die hun rug breken tussen 18 en 34 jaar oud waren, als gevolg van een auto-ongeluk of sport. De overige 16 procent werd veroorzaakt door valpartijen bij ouderen. De duizelingwekkende kloof tussen vraag en aanbod motiveerde Camilleri om haar bedrijf te richten op ontwerpen voor mensen met een handicap, met als specialisatie kleding voor rolstoelgebruikers.

"Er waren alleen opties voor ouderen, niets voor de jonge slachtoffers van ongevallen die hun leven weer opbouwen en misschien weer aan het werk gaan," zegt ze. "Als je een echte goth girl bent, ben je nog steeds dezelfde persoon als voor het ongeluk, en stel je voor dat dat van je wordt afgenomen door gebrek aan opties."

IZ biedt strakke garderobe basis-items met heimelijke innovaties die niet altijd zichtbaar zijn voor het blote oog en dat is hoe Camilleri het bedoelt. Traditioneel ontworpen jassen kunnen een probleem zijn voor mensen in een rolstoel of mensen die niet kunnen staan om de zoom eronder te stoppen. "Veel rolstoelgebruikers dragen om die reden korte bombers om dat opeenhoping te vermijden," zegt Camilleri. "Maar in de Canadese kou zal je schoot bevriezen, en je beweegt je benen niet, dus duurt het lang voor het lichaam de energie opwekt om op te warmen." Het inhuren van pasmodellen in rolstoelen is cruciaal tijdens het maken van prototypen. IZ jassen volgen de lijn van een zittend persoon met de rug tot aan de zitting van de stoel, terwijl de voorkant tot over de knie reikt, zodat hij kan worden aangetrokken zonder te hoeven staan.

Victoria Jenkins, kledingtechnologe en oprichtster van het merk Unhidden, waarvan de februari-runway show veel opzien baarde tijdens de London Fashion Week, heeft meerdere operaties gehad voor maag- en darmproblemen. Ze creëerde haar merk om inclusieve en aanpasbare kleding voor gehandicapten te leveren, zoals op maat gemaakte broeken voor rolstoelgebruikers met verticale zakken zodat de inhoud er niet uitvalt, en een elastische tailleband die niet beperkend of pijnlijk is voor zittende dragers. Er zijn ook shirts met portalen voor stoma's of voedingsslangen, en armopeningen voor gemakkelijke toegang voor mensen die chemo- of radiotherapie ondergaan. Kleding die zonder deze overwegingen is ontworpen "kan de waardigheid in gevaar brengen", zegt Jenkins. "Het is comfortabeler en minder riskant om buizen door openingen te kunnen steken."

Gladde stoffen kunnen gevaarlijk zijn voor stoelgebruikers en sommige mensen met bepaalde huidaandoeningen kunnen alleen natuurlijke vezels dragen. Als iemand moeite heeft zijn armen op te tillen om in de mouwen te komen, zijn afneembare mouwen handig en capes zijn populair gebleken, zegt Camilleri. Korte wollen jassen en jacks van IZ hebben nepknopen die magnetische sluitingen bedekken, terwijl stijlen met ritsen ook een magneet verbergen zodat ze eenvoudig in elkaar schuiven om het aankleden voor mensen met handvaardigheidsproblemen te vergemakkelijken.

Bij het bekijken van de vele tekortkomingen in het traditionele kledingontwerp kan het lijken alsof de maatschappij, of meer specifiek de mode-industrie, de gehandicapte gemeenschap nog meer schade toebrengt. Ik vraag me dan ook af of het eerlijk is om traditioneel design als 'ableist' [weggelegd voor mensen zonder handicap, red.] te beschouwen. Jenkins stelt dat deze manier van denken contraproductief is. "Het is pure onwetendheid, maar dat is niet altijd de schuld van een merk", zegt ze. "We zijn zo gesegregeerd dat het gewoon een geval is van uit het oog, uit het hart. Ik vind wel dat het uitsluiting in de hand werkt en ik denk dat elk merk dat zichzelf duurzaam noemt, eens moet nagaan wat het uitsluiten van 25 procent van de mensen voor hen betekent. We hebben eindige middelen en die moeten we slimmer inzetten en dat betekent dat we universele ontwerppraktijken moeten inbouwen.”

Dit artikel verscheen eerder op FashionUnited UK. Vertaling en bewerking naar het Nederlands door Caitlyn Terra.