De baan van… Katleen Derijcke, gidsencoördinator en gids bij MoMu Antwerpen

Op 4 en 5 september heropent ModeMuseum Antwerpen met een stevig feestprogramma. Er staan natuurlijk ook expo’s op de agenda. Gidsencoördinator Katleen Derijcke had de voorbije weken dan ook de handen vol. Toch maakte ze even tijd voor FashionUnited, om te vertellen over haar 20-jarige carrière tussen de muren van het MoMu.

Hoe kom jij als gids in het MoMu terecht?

“Ik kom oorspronkelijk uit West-Vlaanderen en heb eigenlijk voor leerkracht gestudeerd - Frans, geschiedenis en Engels. Ik heb een paar jaar lesgegeven, maar dat was niets voor mij. Uiteindelijk ging ik werken voor Living Tomorrow in Vilvoorde. Twintig jaar geleden verhuisde ik naar Antwerpen. Omdat ik toen weinig mensen kende in de stad, sloot ik me aan bij de Vrienden van het MoMu. Daarom werd ik uitgenodigd op de opening van het museum. Daar sprak Linda Loppa, toen directeur van het MoMu, me aan. We hadden niet eens met elkaar gesproken, de reden was puur visueel. Er was een klik en ze vroeg me om te gidsen voor het MoMu. Toen ging het heel snel: zelf rondleidingen geven aan VIP’s lag haar niet echt, dus leidde ik hen rond, met Linda naast me. Zo heb ik heel veel geleerd. Ik herinner me nog dat Yohji Yamamoto een keer te vroeg was voor een afspraak in het museum. Linda gaf nog les op de modeacademie en ze vond dat ik hem dan maar moest opvangen. Nu ben ik veel gewoon, maar toen schrok ik toch even. Ik had echt een goede band met Loppa, ze was mijn mentor. Ik heb veel van haar geleerd, dankzij haar sta ik waar ik vandaag sta.”

Wat houdt je functie precies in?

“In samenspraak met de collega’s van Publiekswerking leid ik het gidsenteam. Ik onderhoud nauw contact met de ontwerper. Die bepaalt hoe de expo gegidst moet worden. Hun verhaal verwerk ik dan tot een rondleiding voor de gidsen. Door die samenwerking bouw je een speciale band op met de ontwerper. Zo kan ik met al mijn vragen of die van de gidsen rechtstreeks bij hen terecht. Ik geef ook nog steeds heel graag zelf rondleidingen. Ik zou het niet kunnen missen. Op 4 september heropent het MoMu, na drie jaar van verbouwingen.We hebben hiervoor een nieuw gidsenteam opgeleid. We vonden hen via een oproep op sociale media en maakten een selectie op basis van leeftijd, gender, diversiteit. Er zijn verschillende soorten gidsen in het team, voor elk type groep: kleuters, scholen, culturele groepen, workshops… Hun profielen zijn erg divers, van een oud-leraar tot iemand die jaren in de mode heeft gewerkt.”

Heb je een tip voor wie MoMu-gids wil worden?

“Sommigen gidsen vallen al af tijdens de opleiding, de job wordt immers makkelijk onderschat. Ik waarschuw nieuwkomers dan ook altijd dat ze tweemaal per jaar, bij elke nieuwe expo, opnieuw zullen moeten studeren. De expo, de biografieën, en nu komt er bovenop de silhouetten ook nog eens kunst bij. Het vraagt veel studie. Bovendien is het geen vaste job. Daarnaast is het museum al twintig jaar open, nieuwe gidsen springen nu pas in. De bezoekers hebben vaak alle tentoonstellingen gezien. Het wordt dus best pittig voor onze nieuwe gidsen, maar ik heb er alle vertrouwen in.”

Heeft het werk je veranderd?

“Door mijn job heb ik een heel andere visie op mode gekregen. Toen ik jong was, in de jaren 80, was mode heel erg over the top – denk aan tv-series als Dallas en Dynasty. Ik ging toen al vrij sober gekleed, inclusief de zwarte nylonkousen die dan enkel op begrafenissen gedragen werden. Ik was wel geïnteresseerd in mode en kocht elk nummer van het toenmalige Mode Dit is Belgisch-magazine. Ik ben veel kritischer geworden na al die jaren. Ik zal ook nooit iets dragen met een logo, ik hou het graag discreet. Ik hou van de sobere tijdloze ontwerpen, van Margiela, AF Vandevorst, Tim Vansteenbergen… De laatste jaren draag ik wel wat vaker Dries Van Noten. Ik heb het dus ook wel wat moeilijk met fast fashion. Als ik jongeren rondleid, probeer ik uit te leggen hoe we in de jaren 70 enkel iets nieuws kregen aan het begin van een seizoen. Maar dan loop je het museum buiten en zie je de overvolle zakken van goedkope ketens... Ik snap dat iedereen winkelt met een specifiek budget, maar moet je dan echt elke week iets nieuws kopen? Vandaag droeg ik een jas van twintig jaar oud en niemand heeft dat gemerkt. Ik heb echt geleerd om minder en veel bewuster te shoppen. Enkel als ik iets nodig heb, ga ik ernaar op zoek. En als ik kleren niet meer draag, verkoop ik ze. Ik heb ook geleerd om kleding te verslijten. Toen ik Yamamoto rondleidde op zijn tentoonstelling, zei hij: ‘You know, perfection is ugly’. Ik voelde me betrapt… Nu begrijp ik het en ben ik het er helemaal mee eens. Je mag best zien dat een kledingstuk gedragen is.”

Zijn er ook mindere kanten aan je werk?

“Het moeilijkst vind ik soms het gebrek aan respect voor ontwerpers hun werk. Door mijn job ken ik wel wat designers persoonlijk en weet ik met hoeveel passie ze werken. Mensen beseffen nog altijd niet hoe hard ze zwoegen op een collectie en hoe veel tijd erin kruipt. Elk seizoen opnieuw, twee keer per jaar. Ik heb enorm veel respect voor hen. Ontwerpers weerspiegelen bovendien wat er leeft in de maatschappij. Ze reageren op maatschappelijke veranderingen, soms zijn ze zelfs visionair. Dat tonen we ook in onze openingsexpo E/MOTION. Mode in transitie (van 4/9 tot 23/1 in het MoMu, nvdr). De aanslagen van 9/11 werden zowat ‘voorspeld’ of aangevoeld door sommige ontwerpers, modefotografen… Creatieve geesten zijn gevoelig, ze voelen gebeurtenissen aankomen. Ze zijn ook vaak maatschappelijk geëngageerd. Denk bijvoorbeeld aan de collecties van Walter Van Beirendonck of de AIDS-T-shirts van Martin Margiela.”

Op welk project ben je echt trots?

“Dé expo voor mij was ‘Margiela, de Hermès jaren’, in 2017. We hadden in 2008 al ‘Maison Martin Margiela: '20' the exhibition’ gehad, maar deze tentoonstelling was voor mij echt top. Margiela’s eigen ontwerpen hingen naast de stukken die hij voor Hermès creëerde. Dat was heel leerrijk. Het dwong de bezoeker om goed naar de kleding te kijken. De tentoonstelling rond Dries Van Noten is me ook bijgebleven. Zo mooi, hoe hij zijn inspiratie toonde. Kunst en mode werden samengebracht. Ik hou van Belgische ontwerpers, ze zijn heel down to earth, dat ligt me wel.”

Hoe zie je de toekomst van het MoMu?

“Het zal natuurlijk helemaal anders zijn. Er zijn nu drie tentoonstellingsruimtes in plaats van eentje. Daardoor kunnen we nu eindelijk ook de archiefcollectie tonen. Ook de kantcollectie is trouwens iets om echt fier op te zijn maar is nog onbekend bij het publiek. Die zetten we nu in de kijker tijdens ‘P.LACE.S - De verborgen kant van Antwerpen’ (van 25/9 tot 2/1 op vijf locaties in Antwerpen, nvdr). Daarnaast is er het nieuwe MoMu Café en hebben we eindelijk een shop met collabs van oud-studenten, mooie merchandising en andere lokale, duurzame spullen. Het aanbod is heel toegankelijk qua prijzen, er is voor elk wat wils.”

Wat betekent het MoMu voor jou?

“Tijdens de renovatie verhuisden onze kantoren naar de Kaasstraat. De studenten van de modeacademie konden al voor ons terugkeren naar de ModeNatie. Zo was er al opnieuw een fijne dynamiek in het gebouw. Op mijn eerste werkdag in het vernieuwde MoMu voelde ik me ineens een heel ander mens. De locatie, het gebouw, de modestudenten: ik krijg er energie van en het houdt me jong. Toen ik na de verbouwing voor het eerst in de tentoonstellingszaal kwam, kreeg ik echt kippenvel. De ruimte is zó mooi geworden. De scenografie van de E/MOTION-expo is helemaal anders dan we gewoon zijn. Het MoMu staat weer op de kaart. We zitten daarnaast ook op een toplocatie in het Antwerpse centrum. Ik ben echt heel trots op het MoMu en ik ben heel blij dat ik er mag werken.”