Waarom het verstandig is als mode-industrie een oog te houden op klimaatsrechtszaken en milieuwetgeving

Brussel - De afgelopen jaren hebben veel ngo's en burgers rechtszaken aangespannen tegen regeringen in de EU en multinationals omdat ze hun uitstoot van broeikasgassen niet voldoende hebben teruggedrongen (de zogenaamde "rechtszaken over klimaatverandering") of omdat ze consumenten hebben misleid met hun milieu- of duurzaamheidsclaims.

Hoewel rechtszaken over klimaatverandering tot nu toe voornamelijk betrekking hebben op overheden (zie bijv. de Urgenda-zaak die tegen de Nederlandse overheid is aangespannen vanwege ineffectieve maatregelen tegen klimaatverandering, opgenomen in de bronnenlijst, Ed.) of multinationals (zie bijv. rechtszaken tegen Shell waarin het bedrijf wordt opgedragen meer te doen om klimaatverandering tegen te gaan, of om het bedrijf te straffen voor het weglaten van informatie of het verstrekken van misleidende informatie aan consumenten over de risico's van klimaatverandering die hun activiteiten met zich meebrengen, zie de zaak tegen ExxonMobil), zijn modebedrijven niet vrijgesteld van dit soort rechtszaken. Hoewel er nog geen rechtszaken over klimaatverandering tegen modebedrijven zijn geweest, zouden er in de nabije toekomst rechtszaken kunnen worden aangespannen als ngo’s of burgers merken dat modebedrijven hen misleiden over de effecten van hun activiteiten op de klimaatverandering.

Dergelijke rechtszaken kunnen gevolgen hebben voor de mode-industrie, omdat overheden sancties opgelegd kunnen krijgen als ze geen strenge eisen stellen op het gebied van recycling of herbruikbaarheid van kleding. Daarnaast zou dit sanctierisico er ook toe kunnen leiden dat regeringen strenge en strikte eisen gaan stellen die ook van toepassing zijn op de mode-industrie en dus een directe invloed hebben op de financiële winstgevendheid van deze bedrijven.

Belangrijk is dat rechtszaken voor misleiding van consumenten op basis van beweringen over duurzaamheid of milieu op producten, waaronder kleding, al op de agenda staan van rechtbanken en autoriteiten in verschillende Europese landen. In dit artikel lichten we een aantal van deze zaken uit.

Hieronder leggen we eerst de initiatieven in de mode-industrie uit die gericht zijn op het tegengaan van klimaatverandering, daarna richten we ons op duurzaamheidsclaims.

Invloed van de mode-industrie op klimaatverandering

Veranderingen in het milieu hebben een directe invloed op de mode-industrie. Deze verschuivingen hebben invloed op belangrijke waterbronnen, vervuilingsniveaus en landbouwpraktijken die worden gebruikt bij de productie van verschillende materialen, die allemaal een aanzienlijke invloed hebben op het ecologisch evenwicht van de planeet. Omdat de gevolgen voor het milieu enorm zijn, heeft de mode-industrie zich verbonden aan het Fashion Industry Charter for Climate Action van de VN. Deze campagne bevat 16 beloftes om de uitstoot van broeikasgassen aanzienlijk te verminderen, duurzame praktijken te stimuleren en aan te dringen op veranderingen in de wetgeving. Dit fungeert als een hoeksteen in het motiveren van de mode-industrie om haar beleid te sturen in de richting van betere ecologische beslissingen voor de toekomst.

Modebedrijven veranderen abrupt als gevolg van klimaatverandering. De industrie staat onder druk om haar aloude normen te veranderen en andere productiemethoden te implementeren. Productiemethoden worden onder de loep genomen vanwege hun algemeen erkende bijdrage aan koolstofemissies. Met name de mode-industrie produceert jaarlijks 1,2 miljard ton broeikasgasemissies - meer dan de emissies van internationaal reizen en scheepvaart samen. Schattingen geven aan dat tegen het jaar 2030 de uitstoot van de industrie met meer dan 60 procent zou kunnen toenemen. Om de bijdrage van mode aan klimaatverandering en de impact op het milieu te beperken, moeten belanghebbenden hernieuwbare energiebronnen gebruiken en hun productiemethoden opnieuw evalueren.

Modebedrijven staan voor grote uitdagingen op het gebied van klimaatverandering. De industrie is voornamelijk verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen, watervervuiling en uitputting van grondstoffen door haar afhankelijkheid van grondstofintensieve praktijken. Dit wordt het best geïllustreerd door de fast fashion industrie en de enorme hoeveelheid textielafval. Opmerkelijk genoeg is deze industrie de op één na grootste waterverbruiker; voor de productie van één katoenen overhemd is zo'n 700 liter nodig en voor de productie van een broek wel 2000 liter. Bovendien is het verfproces, dat essentieel is voor de textielproductie, wereldwijd de op één na grootste bron van watervervuiling. De afdruk op het milieu wordt benadrukt door het feit dat de kleurstofresten terechtkomen in natuurlijke waterlichamen zoals beken of rivieren.

Aanpassingen op het gebied van duurzame praktijken zijn nu essentieel voor het overleven van succesvolle industrieën. Om op de lange termijn duurzaam en succesvol te zijn, moet de mode-industrie milieupraktijken van holistische aard aannemen, samen met ethisch gedrag. Door ethisch gedrag aan te moedigen kan de mode-industrie met haar duurzame creativiteit aantrekkelijker worden voor consumenten en tegelijkertijd haar schadelijke impact op de planeet verminderen.

Status van zaken voor misleidende milieuclaims in de mode-industrie

De mode-industrie heeft al te maken gehad met een groot aantal zaken wegens misleidende milieuclaims. Hieronder belichten we enkele recente zaken in Europa.

In Nederland heeft de Autoriteit Consument & Markt ("ACM") vastgesteld dat het modebedrijf H&M ten onrechte de duurzame claims gebruikt door de woorden 'Conscious' en 'Conscious Choice' te gebruiken, zonder de werkelijke betekenis van de beschrijving van de ecologische voordelen van de producten volledig uit te leggen. Op dezelfde manier is vastgesteld dat de sportwinkelketen Decathlon de milieuvoordelen van hun duurzaamheidslabel 'Eco design' niet specificeert. Als gevolg hiervan hebben deze modemerken toegezegd 400.000 en 500.000 euro te doneren aan milieuvriendelijke doelen om hun onduidelijke en onvoldoende duurzame claims goed te maken.

Modebedrijf H&M werd ook onder de loep genomen door de Noorse klantenautoriteit ("NCA") vanwege misleidende praktijken met betrekking tot de "Conscious Collection" van het bedrijf, waarin geen enkele wettelijke definitie werd gegeven van de woorden "duurzaam", "groen", "milieuvriendelijk".

Andere markttoezichthouders, zoals de Competition and Markets Authority ("CMA") in het Verenigd Koninkrijk, hebben onlangs aangekondigd dat ze als onderdeel van een groter onderzoek naar greenwashing een onderzoek instellen naar moderetailers zoals ASOS, Boohoo en George bij de grote winkelketen Asda. Het onderzoek is erop gericht vast te stellen of consumenten worden misleid door bedrijven die milieuvriendelijke en duurzaamheidsclaims gebruiken. Er wordt ook rekening gehouden met andere belangrijke factoren, zoals het soort materialen dat in de producten wordt gebruikt, onduidelijkheid over de accreditatiesystemen voor stoffen en het doel ervan, en het taalgebruik in de verklaring dat breed en vaag is over hoe milieuvriendelijk de producten eigenlijk zijn.

De groene claims van andere modebedrijven, zoals Mango, Primark, Tesco F1F en Zara met verschillende duurzame claims zoals "toegewijd", "trouw gemaakt", "doe mee met het leven", worden kritisch bekeken omdat ze consumenten verwarrende labels bieden, omdat er te weinig openbare informatie is, omdat ze slechts overstappen op iets betere materialen en omdat ze nog steeds grote hoeveelheden kleding produceren.

Andere modebedrijven liggen onder vuur vanwege hun milieuclaims die tekortschieten op het gebied van transparantie en certificering van hun textiel, zoals het Japanse kledingmerk Uniqlo. In de VS nemen de zaken met betrekking tot duurzaamheid toe, in de civiele zaak Lee v. Canada Goose wees de rechter in New York een motie af om de rechtszaak tegen Canada Goose te verwerpen omdat het bedrijf klanten zou hebben misleid over de ethische bron van het bont dat in hun jassen wordt gebruikt. De rechter oordeelde in het voordeel van de eiser, ondanks het feit dat hij opmerkte dat de beweringen van de eiser niet sterk genoeg waren, maar toch vond dat de beloften van het bedrijf misleidend waren voor hun klanten.

Verschillende markttoezichthouders publiceren adviezen over hoe bedrijven milieuclaims mogen benaderen. De Britse ASA heeft in haar rapport over groene claims haar mening gegeven over het feit dat de duurzaamheidsverklaringen duidelijk moeten zijn door ook rekening te houden met de volledige levenscyclus van het geadverteerde product, tenzij dit zo wordt vermeld, of dat de duurzame verklaringen niet als universeel mogen worden beschouwd als er een grote kloof bestaat tussen de kennis of de wetenschappelijke opinie.

Mp>Om onterechte milieuclaims tegen te gaan, onderzoeken de autoriteiten een van de bekendste duurzaamheidsbeoordelingssystemen van de Sustainable Apparel Coalition ("SAC"), met name de Higg Index die de milieueffecten meet bij de productie van kleding van bepaalde materialen, door middel van een gezamenlijk rapport van de Noorse NMA en de Nederlandse ACM in augustus 2022. Er werd geconcludeerd dat de beweringen van de Noorse handelaren niet voldoende werden ondersteund door de Higg MSI-gegevens. Bijgevolg kon dit gemakkelijk worden beschouwd als misleidend en in strijd met de EU-wetgeving, namelijk de EU Unfair Commercial Practices. Daarom werd het Noorse kledingmerk Norrøna verboden om dit instrument te gebruiken als middel om milieuclaims te maken.

Aankomende EU-wetgeving over milieuclaims en anti-greenwashing praktijken

De afgelopen jaren heeft de Europese Commissie twee belangrijke wetgevingsvoorstellen geïntroduceerd om de onderbouwing van milieuclaims aan te pakken ("Green Claims Directive Proposal") en anti-greenwashing praktijken te voorkomen ("Anti-Green Washing Directive").

Green Claims Directive voorstel

Het voorstel voor een richtlijn inzake duurzame beweringen introduceert gemeenschappelijke criteria tegen misleidende milieuclaims. Bedrijven worden verplicht minimumeisen in acht te nemen bij het onderbouwen en bekendmaken van milieuclaims. De eisen gelden voor expliciete beweringen en zijn er ook op gericht een wildgroei aan nieuwe publieke en private milieukeurmerken te voorkomen.

Daarnaast geeft het voorstel onafhankelijke derde partijen de bevoegdheid om de wetenschappelijke onderbouwing van groene claims van bedrijven te bewijzen. Bedrijven zullen niet langer labels of logo's van duurzaamheidsprogramma's mogen voeren. Bedrijven die milieuclaims maken, moeten hun claims onderbouwen met wetenschappelijk bewijs dat rekening houdt met milieunormen.

Bovendien is het volgens het voorstel niet langer toegestaan voor merken om een geaggregeerde score van de totale milieu-impact van het product te gebruiken. Milieukeurmerken worden verder gereguleerd om een wildgroei ervan te voorkomen. Nieuwe openbare etiketteringsregelingen zijn niet toegestaan en nieuwe particuliere regelingen moeten worden beoordeeld voordat ze worden goedgekeurd.

Het Green Claims Directive voorstel is op het moment van schrijven nog niet formeel goedgekeurd, maar het is zeer waarschijnlijk dat het begin 2024 in wetgeving wordt omgezet.

Anti-Greenwashing Directive

De Anti-Greenwashing Directive van de Commissie wijzigt Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken en Richtlijn 2011/83/EU betreffende consumentenrechten om consumenten beter te beschermen tegen oneerlijke praktijken en beter te informeren met het oog op de groene overgang.

In het bijzonder wijzigt de Anti-Greenwashing Directive de UCPD zodat in de lijst van misleidende en verboden oneerlijke handelspraktijken het volgende wordt opgenomen: Het "doen van algemene, vage beweringen over het milieu" en het tonen van een vrijwillig duurzaamheidslabel dat niet gebaseerd is op een controlesysteem van een derde partij of goedgekeurd is door de overheid.

Het Europees Parlement en de Raad van de EU hebben een akkoord bereikt over de inhoud van de Anti-Greenwashing Directive. De richtlijn zou begin 2024 in het Publicatieblad van de EU gepubliceerd moeten worden.

Toekomstige milieu-uitdagingen voor de mode-industrie

De mode-industrie zal in de nabije toekomst met grote risico's en uitdagingen worden geconfronteerd. De aanscherping van de eisen voor milieuclaims zal een aanzienlijke impact hebben op de bedrijven die actief zijn in de mode-industrie, terwijl ze al het onderwerp zijn van rechtszaken in verschillende Europese landen. Modebedrijven zullen ervoor moeten zorgen dat de labels en beweringen die ze op hun kleding tonen, worden ondersteund door wetenschappelijk bewijs om het risico op juridische vervolging te voorkomen. Daarnaast, hoewel dit iets hypothetischer is, kunnen ze te maken krijgen met strengere eisen op het gebied van recycling en herbruikbaarheid van de landen waarin ze hun producten verkopen, vanwege de toenemende rechtszaken over klimaatverandering.

Bronnen:

- Urgenda Foundation v. State of the Netherlands Climatecasechart.com (Climate Change Litigation Database) indieningsdatum 2015
- Milieudefensie et al. tegen Royal Dutch Shell plc. Klimaatcasechart.com (Databank Geschillen Klimaatverandering) indieningsdatum 2019
- Exxon Mobil Corp. v. Office of the Attorney General Klimaatzaak.com (Climate Change Litigation Database) indieningsdatum 2016
- Matthew Hilbberd, 'Key challenges for the fashion industry in tackling climate change', Studies in Communicatiewetenschappen 18.2 (2018), p.383 en pp. 393-394.
- Business Insider artikel 'How Fast Fashion Hurts the Planet Through Pollution and Waste' door Morgan McFall-Johnsen, 21 oktober 2019
- United Nations Climate Change 'Mode-industrie, VN streven naar klimaatactie voor duurzame ontwikkeling', 22 januari 2018
- ACM publicatie Toezeggingsbesluit voor H&M met betrekking tot duurzaamheidsclaims, 13 september 2022
- Business Human Rights Resource Centre artikel 'Nederland: H&M en Decathlon moeten duurzaamheidslabels van producten verwijderen na onderzoek door toezichthouder naar mogelijk misleidende claims' , 14 september 2022
- Gov.UK CMA 'ASOS, Boohoo en Asda: onderzoek naar greenwashing', 26 januari 2023
- Greenpeace blog 'Fashion greenwash: how companies are hiding the true environmental costs of fast fashion', 24 april 2023
- Earth.org '5 Fast-Fashion Merken Uitgescholden voor Greenwashing' door Martina Igini, 24 augustus 2022
- Proskauer on Advertising Law 'United States District Court Southern District of New York tegen Canada Goose Us, INC.', ingediend juni 2021
- Asa.Org.uk De Cap Code Milieuclaims
- ACM & Noorse Consumentenautoriteit rapport 'Guidance to the sustainable apparel coalition environmental claims in marketing towards consumers based on the Higg msi', 5 oktober 2022
- EU Oneerlijke handelspraktijken: https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/summary/unfair-commercial-practices.html
- Europese Commissie 'Green Claims Directive Proposal' 22 maart 2023: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52023PC0166
- Europese Commissie 'Anti-Green Washing Directive', 30 maart 2022: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52022PC0143&qid=1649327162410
- Europese Commissie 'Richtlijn oneerlijke handelspraktijken', 11 mei 2005: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:02005L0029-20220528
- Europese Commissie 'Richtlijn consumentenrechten' 25 oktober 2011: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:02011L0083-20220528