Tussen Black Friday en de koopjesperiode: Wat zegt de wet over aanbiedingen en solden?

Tijdens de eindejaarsperiode zijn de winkelstraten traditioneel gezellig gevuld met winkelgangers op zoek naar cadeautjes voor onder de kerstboom. Die laatste rechte lijn naar Kerstmis en nieuwjaar wordt de laatste jaren ook in Europa, naar Amerikaanse traditie, ingezet met Black Friday en bijhorende kortingen. Nadat alle cadeautjes zijn uitgepakt en het nieuwe jaar vrolijk werd ingezet stromen de winkelstraten opnieuw vol met enthousiaste koopjesjagers, klaar voor de wintersolden.

Achter de kortingen waarmee de consument zowel online als in fysieke winkels wordt misleid, staat echter een veelheid aan regelgeving die de consument moet beschermen tegen valse kortingen, misleidende reclame en defecte goederen.

Bescherming van de consument

Zowel de Europese als de Belgische wetgever is zich ervan bewust dat de gemiddelde consument zich in een zwakke positie bevindt ten opzichte van vaak zeer grote winkelketens. Zo is er een groot onevenwicht in kennis en informatie en speelt reclame daar handig op in.

De consument wordt echter geholpen door zowel Europese als Belgische wetgeving.

Zo bestaat er op Europees niveau onder meer een richtlijn oneerlijke handelspraktijken (Richtlijn 2005/29/EG), een richtlijn prijsaanduiding (Richtlijn 98/6/EG) en een richtlijn consumentenrechten (Richtlijn 2011/83/EG) die tot doel hebben de positie van de consument in zijn verhouding met professionele tegenpartijen te versterken.

Hieronder wordt beknopt ingegaan op enkele maatregelen uit deze instrumenten waaraan aangeboden kortingen, informatie- en prijsaanduidingen moeten voldoen.

Regels inzake prijsaanduiding

Wanneer het gaat over aanbiedingen en solden tracht de wetgever een aantal specifieke valkuilen voor consumenten te voorkomen. Zowel verkopen waarbij een korting wordt aangeboden bij de aankoop van meerdere producten, als afgeronde of verlaagde prijzen worden strikt geregeld in de EU.

Bovendien is het nog steeds verboden voor kledingwinkels om prijsverminderingen aan te kondigen in de “sperperiode”, m.n. de maand die de solden voorafgaat. Kortingen zijn ook in die periode wel toegelaten maar deze mogen niet als “solden” worden geafficheerd. Fluistersolden en andere creatieve manieren die door handelaren worden gehanteerd om kortingen aan te bieden, zoals de verkopen waarbij een korting wordt aangeboden bij de aankoop van meerdere producten, zijn in de maand voorafgaand aan de soldenperiode wel toegelaten.

Daarnaast is het verboden om prijsverminderingen te afficheren, zonder ook de oorspronkelijke prijs in dezelfde boodschap op te nemen. De boodschap “Nu slechts voor 50 euro!” moet dus vergezeld gaan met de prijs van datzelfde product vóór de prijsvermindering (de zogeheten “referentieprijs”), zodat de consument ziet hoeveel voordeel hij effectief haalt uit de aanbieding.

Ook het artificieel verhogen van de prijs net vóór de kortingsperiode aanbreekt, wordt door de EU aan banden gelegd. De referentieprijs in de aankondiging moet immers de laagste prijs zijn waartegen het product in de periode van minstens 30 dagen voorafgaand aan de korting werd aangeboden.

Wanneer een algemene prijsvermindering wordt aangekondigd (bijvoorbeeld “alles -20 procent”), moet een dergelijke referentieprijs niet worden weergegeven in de communicatie. Wanneer de consument het product in de winkel aankoopt, ziet hij immers de referentieprijs op het etiket staan en krijgt hij daarop aan de kassa een korting van 20 procent. Zo heeft de consument alle informatie om, minstens in theorie, een weloverwogen beslissing te nemen.

Informatieverplichtingen bij online verkopen

Naast aanbiedingen en kortingen brengt ook online shoppen specifieke valkuilen voor de consument met zich mee. Het informatiegebrek is immers nog groter wanneer de consument het product niet kan bestuderen of passen. Naast een verplicht retourrecht gedurende 14 dagen, waarvan de meeste consumenten na enkele jaren bijna verplicht online shoppen ten gevolge van COVID-19 allemaal zeer goed op de hoogte zijn, voorziet de wetgever ook andere beschermingsmechanismen.

Zo zijn er strikte regels op beoordelingen van producten of handelaars door consumenten. De belangrijkste regel hier bestaat erin dat de handelaar transparant moet zijn over hoe zij omgaat met die beoordelingen en recensies. Indien een handelaar bijvoorbeeld enkel positieve beoordelingen wil publiceren, mag ze dat volgens de huidige wetgeving doen, al moet ze dan wel duidelijk vermelden dat negatieve beoordelingen niet worden getoond. De consument is dan minstens op de hoogte dat de getoonde beoordelingen een vertekend beeld kunnen geven en kan hiermee rekening houden in zijn beslissing om al dan niet over te gaan tot de aankoop van het stuk.

Ook bestaat er een hard verbod op het publiceren van valse beoordelingen. Een handelaar mag dus niet zelf kunstmatig positieve beoordelingen publiceren of anderen de opdracht geven dit te doen.

Belangrijk om in dit verband op te merken: deze regels gelden enkel wanneer het gaat over professionele verkopers. Wanneer consumenten, bijvoorbeeld op een online platform voor tweedehands-producten aan consumenten verkopen zullen de hierboven vermelde richtlijnen en regels en de daarin opgenomen beschermingsmaatregelen niet van toepassing zijn.

Net daarom verplicht de wetgever die platformen om zeer duidelijk aan te geven wanneer de verkoper zelf ook een consument is, zo weet de koper dat hij extra voorzichtig moet zijn.

Conclusie

De consument bevindt zich in het economisch verkeer vaak in een zwakkere positie dan de bedrijven van wie hij producten aankoopt. In de mode-industrie is dat des te meer het geval rekening houdende met de grootte van vele winkelketens. Die positie wordt nog verder verzwakt wanneer consumenten met aanbiedingen en kortingen kunnen worden verleid.

De Europese en de Belgische wetgevers trachten de misleiding van de consument minstens deels te beperken. Hou de hierboven beschreven grenzen aan aanbiedingen en solden dus in de gaten om in de feestsfeer te blijven.

Geschreven door Noortje De Corte en Judith Bussé, advocaten bij EDSON. EDSON is een dynamisch advocatenkantoor gericht op een creatieve aanpak op maat van haar klanten. In de modeindustrie staat zij haar klanten bij met advies over intellectueel eigendom, licenties, ESG, het algemeen regelgevend kader en mededingingsrecht.