Overzicht: hoe staat het met de coronamaatregelen in de Nederlandse retailsector?

Net over de Belgische grens en in steden als Antwerpen, Gent en Hasselt werden tijdens de Kerstvakantie veel Nederlanders gesignaleerd die in hun buurland inkopen kwamen doen of aan de bar kwamen zitten. In eigen land zijn niet-essentiële winkels en horeca namelijk al sinds 19 december gesloten. Hoe staat het met de coronamaatregelen in de Nederlandse retailsector, en hoe staan retailers en brancheverenigingen erin?

Nederland in lockdown

Sinds zondag 19 december verkeert Nederland in een bijna volledige lockdown die ten minste tot en met vrijdag 14 januari zal duren. Tot die tijd zijn niet-essentiële winkels gesloten, evenals theaters, bioscopen, musea, horeca, sportscholen en onderwijsinstanties. Thuis mogen maximaal twee mensen worden ontvangen, buiten mag men met maximaal twee personen samen zijn.

Direct na de aankondiging van de lockdown, tijdens een ingelaste persconferentie op zaterdag 18 december, kwam er kritiek vanuit Nederlandse retailbrancheverenigingen. “De lockdown van alle niet-essentiële winkels vanaf morgen is een enorme dreun voor de sector. Het is bizar dat het Kabinet met zulke disproportionele maatregelen komt waar geen draagvlak voor is,” zo schreef INretail in een persbericht. “Ondernemers reageren woedend en voelen zich in de steek gelaten.”

De verontwaardiging van ondernemers is des te groter omdat de lockdown samenvalt met de weken waarin gewoonlijk hoge omzetten worden gedraaid: de dagen voor Kerst en de kerstvakantie. Deze inkomsten lopen de winkeliers nu grotendeels mis - volgens een berekening van INretail gaat het om miljarden euro’s - terwijl velen momenteel al kampen met schulden als gevolg van eerdere winkelsluitingen. Daarnaast blijven winkeliers met onverkochte kerstvoorraden zitten.

Tegelijkertijd is de compensatie voor ondernemers vanuit de overheid in veel gevallen niet toereikend. Om in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming in loonkosten of andere vaste lasten geldt een voorwaarde van 20 procent omzetverlies in het vierde kwartaal van 2021. Gezien de sluiting alleen in de laatste twee weken van het kwartaal viel, hebben veel retailers dat niveau mogelijk net niet gehaald. Ook worden niet alle kosten vergoed.

Op afspraak, met pas, of gesloten blijven?

Brancheorganisaties concluderen: winkels moeten open om te voorkomen dat de sector onherstelbare schade oploopt, zowel economisch als sociaal. Uit rondvraag van INretail eind december bleek dat 83 procent van de ondernemers zich zorgen maakt over de impact van de lockdown op het voortbestaan van de onderneming. Werkgevers en werknemers hebben last van stress en neerslachtigheid.

Winkelen kan volgens de Raad Nederlandse Detailhandel (RND) bovendien veilig met een mondmaskerplicht, een afstandsnorm en hygiënemaatregelen. Dat schrijven ook de CEO’s van dertien Nederlandse winkelketens in een brief aan enkele Kamerleden. Als het echt niet anders kan zijn retailers volgens INretail ook bereid zijn nog extra maatregelen te nemen, zoals het enkel toestaan van winkelen op afspraak of werken met een coronatoegangsbewijs. Over dat laatste onderwerp bestaat nog veel discussie

De roep om actie wordt wel luider, zeker sinds leden van het Outbreak Management Team (OMT) deze week hintten op verlenging van de lockdown. Volgens infectieziektendeskundige Marc Bonten liggen grote versoepelingen volgende week ‘niet voor de hand’, zo zei hij in actualiteitenprogramma Nieuwsuur. Daarmee groeit de druk op het kabinet om voor retailers een deur of raam open te zetten. Welke dat zal zijn, moet snel duidelijk worden.