Katoen uit Oezbekistan: comeback na boycot, potentieel alternatief voor China

Decennialang werd het kopen van katoen in Oezbekistan als riskant beschouwd. Bij de productie van katoen in de regio werd in de meeste gevallen kinderarbeid of dwangarbeid gebruikt om met de hand te oogsten. In 2009 bundelden meer dan driehonderd internationale merken - waaronder Burberry, Puma, Gucci en Adidas - zelfs hun krachten in de Cotton Campaign en kondigden een boycot van Oezbeekse katoenproducten aan.

Dit kwam hard aan, vooral op financieel gebied, en de leiding van het land greep de boycot aan als een kans om enkele veranderingen door te voeren: dwangarbeid op katoenplantages werd strafbaar gemaakt, de katoenteelt werd gemoderniseerd, de lonen van de katoenplukkers werden verhoogd en er werd een minimumloon ingevoerd.

In maart bevestigde de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) dit jaar dat Oezbekistan erin geslaagd was dwangarbeid en kinderarbeid volledig uit de katoenproductiecyclus te bannen, en hief de Cotton Campaign haar wereldwijde boycot van Oezbeeks katoen op. De IAO pleit er nu voor dat internationale kopers weer actief worden in het land, dat erop rekent dat internationale bedrijven en winkelketens weer Oezbeeks katoen zullen kopen.

De katoenteelt in Oezbekistan heeft een lange geschiedenis

De katoenteelt in Oezbekistan heeft een lange geschiedenis die begon met Chinese kooplieden die meer dan 2000 jaar geleden de eerste katoensoorten naar de regio brachten. Het wordt ook wel "wit goud" genoemd, want katoen is altijd een van de belangrijkste exportgoederen geweest, samen met goud.

Nu lijkt het land op weg naar succes en zou het een alternatief voor China kunnen worden, vooral met het oog op de huidige herstructurering van de internationale toeleveringsketens. De textielsector van Oezbekistan is nu weer een van de belangrijkste industrieën van het land en bood in 2021 werk aan ongeveer 350.000 mensen. De groei van de textielexport is in 2021 verdubbeld ten opzichte van het voorgaande jaar en komt uit op 3 miljard dollar (omgerekend 3 miljard euro). De verwachting is dat de export in 2022 3,8 tot 4,3 miljard dollar (omgerekend 3,7 tot 4,2 miljard euro) zal bedragen en in 2025 7 miljard dollar (omgerekend 6,9 miljoen euro), waarmee Oezbekistan op gelijke voet komt met landen als Sri Lanka en Pakistan.

De groei van Oezbekistan

In totaal zijn er meer dan 130 economische clusters in heel Oezbekistan waar katoen geteeld en verwerkt wordt, goed voor bijna achttien procent van de jaarlijkse katoenproductie. Als gevolg daarvan is de vezelverwerking in slechts twee jaar tijd 2,5 keer zo groot geworden - terwijl in 2016 slechts 45 procent van de katoenvezel in eigen land werd verwerkt, was dat vier jaar later al bijna 90 procent.

Volgens officiële gegevens was de textielsector alleen al in het derde kwartaal van 2019 goed voor ongeveer drie procent van het bruto binnenlands product en meer dan veertig procent van de productie van non-food consumptiegoederen. De jaarlijkse productie groeide de afgelopen jaren met ongeveer achttien procent, met een export van ongeveer tien procent, en alleen al in het eerste kwartaal van 2021 groeide de industrie met 38 procent op jaarbasis.

Internationale textielindustrie opnieuw geïnteresseerd in Oezbekistan

Volgens het Duitse correspondentenbureau Berliner Korrespondentenbüro zijn er veel factoren die Oezbekistan weer aantrekkelijk maken voor Duitse en internationale bedrijven: naast de beschikbaarheid van grondstoffen heeft het land ook lage productiekosten, een gemotiveerde beroepsbevolking en vele jaren productie-ervaring. Bovendien maakt Oezbekistan sinds april 2021 deel uit van het Stelsel van Algemene Preferenties (SAP+) van de EU, wat economische stimulansen zoals lagere exportheffingen betekent. Deze vergemakkelijken de buitenlandse handel en deskundigen verwachten dat de jaarlijkse export naar de EU in 2022 250 miljoen dollar (omgerekend 246 miljoen euro) zal bedragen.

"De belangstelling van het Duitse bedrijfsleven voor Oezbekistan is de laatste jaren aanzienlijk toegenomen. De textielindustrie is altijd een van de meest aantrekkelijke sectoren van de Oezbeekse economie geweest. Investeringen in de sector bieden enorme kansen voor Duitse toeleveranciers", bevestigt Christian Tegethoff, oprichter en managing director van CT Executive Search.

"Vanwege de relatief grote bevolking en de gunstige geografische ligging in de nabijheid van China heeft Oezbekistan ook potentiel als productielocatie. Investeerders dienen echter een toekomstgericht personeelsbeleid te voeren en er rekening mee te houden dat opleiding en bijscholing om aanzienlijke investeringen vragen. Met name geschoolde arbeidskrachten zijn schaars en moeten vaak door de bedrijven zelf worden opgeleid," zei Tegethoff.

Om hier iets aan te doen, voert het textielinstituut in Tasjkent momenteel een systeem van duaal onderwijs in, gebaseerd op het Duitse model: waar drie dagen per week aan studies worden gewijd, wordt de rest van de tijd besteed aan een praktische opleiding in een centrum voor textiel en technologie. Bovendien hebben meer dan 30 Oezbeekse textielfabrikanten deelgenomen aan de onlangs afgesloten Heimtextil-beurs, waar een wereldwijd aanbod van productinnovaties in textiel interieurdesign wordt getoond.

Dit artikel is eerder verschenen op FashionUnited.UK. Vertaling en bewerking van het Engels naar het Nederlands: Eugenia Melissen Ferrer.