Jean Paul Gaultier neemt afscheid van de catwalk met een upcycle-collectie

Parijs - Jean Paul Gaultier verraste vorige week vriend en vijand met een video op Instagram: hij zou afscheid nemen van de catwalk met een laatste coutureshow. In 2014 had de intussen 67-jarige ontwerper al een eind gezet achter zijn pret-à-porter collecties. Hij bleef twee maal per jaar een couturecollectie showen in zijn Parijse hoofdkwartier, een voormalig theater. Nu stopt hij dus ook met het ontwerpen van zijn couturelijn.

Jean Paul Gaultier schreef gisteren modegeschiedenis met zijn afscheid van de catwalk: een laatste, anderhalf uur lange coutureshow voor een bij momenten hysterisch publiek. Gaultier stopt met zijn collecties. Maar, liet hij gisteren weten, het mooiste moet nog komen.

De show kreeg de vorm van een anderhalf uur durend megaspektakel in het 19de eeuwse Théâtre du Chatelet, dat 2.010 zitjes telt.

In het openingstafereel stapte een model uit een doodskist, terwijl Boy George een nummer zong. Maar de begrafenis was tegelijk ook een feest. Meer dan zijn afscheid vierde Gaultier, altijd een vrolijke hans, zijn vijftigste verjaardag in de mode.

Gaultier begon zijn merk in 1976, na jobs bij Pierre Cardin, Jacques Esterel en Jean Patou. Hij behoorde met Claude Montana en Thierry Mugler tot een nieuwe, frisse lichting onafhankelijke ontwerpers in Parijs. Samen baanden ze de weg voor achtereenvolgens de Japanse avantgarde (met name Yohji Yamamoto en Comme des Garçons) en de Belgen (te beginnen met Martin Margiela, die zijn carrière begon bij Gaultier). Gaultier symboliseerde het nieuwe Frankrijk van 1981, toen het land onder impuls van François Mitterrand en zijn modeminnende cultuurminister Jack Lang een cultuurschok kreeg toegediend.

Hij werd zonder veel moeite het favoriete enfant terrible van de Parijse mode. Hij stopte mannen in rokken (vanaf 1985, een jaar na de lancering van zijn herenlijn), dweepte met kitsch en Madonna (die hij nog altijd regelmatig kleedt) en gooide met zijn mode een brug tussen de populaire Franse cultuur (bérets en baguettes) en het multiculturele, anti-racistische Touche pas à mon pote-credo van de vroege eighties.

De tragedie van Gaultier was dat hij vervolgens twintig jaar en langer dat etiket van kwajongen van de Franse mode bleef dragen. En dat hij, vanuit creatief oogpunt, nooit echt evolueerde. Ook niet toen hij, tussen 2003 en 2010, de vrouwencollecties van Hermès ontwierp. Gaultier bleef nochtans altijd populair, zeker bij het brede publiek. Hij was net zo goed een showman als een ontwerper.

In 1991 lanceerde Gaultier met succes een parfum- en beautylijn, en in 1997 opende hij zijn couturehuis, met een atelier met 25 naaisters. Naar eigen zeggen kon hij rekenen op een tachtigtal vaste klanten, wat in de couture een mooi aantal is.

Maar uiteindelijk is couture toch vooral een marketinginstrument dat de goedkopere producten van een merk een prestigieuzer aura moet geven. Gaultiers belangrijkste bron van inkomsten zijn de parfums, waaronder de in conservenblik verpakte Classique en Le Mâle.

Het bedrijf is in handen van een beautygigant, de Spaanse groep Puig. Die is ook eigenaar van de modemerken Dries Van Noten, Paco Rabanne, Nina Ricci en Carolina Herrera, en parfumlabels als L'Artisan Parfumeur en Penhaligon's.

In het Théâtre du Chatelet kregen de parfums gisterenavond een prominente plek in glazen vitrines in de foyers van het gebouw.

De show was even oubollig als exuberant, een throwback naar de jaren tachtig, toen de Franse mode de wereld domineerde en diezelfde wereld zorgelozer leek.

Er waren gastrollen voor Mylène Farmer, Amanda Lear, Béatrice Dalle, Dita Von Teese en Miss France. Coca Rocha, Karlie Kloss en Gigi Hadid liepen mee. Catherine Ringer van les Rita Mitsouko zong een liedje, begeleid door accordeon.

De tekst gaat verder onder de foto

Er was een jurk in de kleuren van de Franse vlag en een mannelijk model droeg een haan op zijn schouder. Die passage kreeg de titel Show me your coq (coq is Frans voor haan; Gaultier hield altijd van flauwe woordspelingen).

De 250 looks verwezen naar de greatest hits van Gaultier (marinestrepen, korsetten, androgynie, tattoos, seks). Maar ze voegden er tegelijk ook iets aan toe. "Ik vind dat de mode moet veranderen," schreef de ontwerper in een communiqué. "Er zijn te veel kleren en te veel kleren die nergens voor dienen. Gooi ze niet weg, recycleer ze! Een mooi kledingstuk is een kledingstuk dat leeft.”

Hij preciseerde dat zijn moeder rokken maakte van de versleten broeken van zijn vader. "Zo heb ik geleerd dat je opnieuw van een kledingstuk kunt gaan houden door het te recycleren en dat is wat ik sinds mijn eerste show heb gedaan, met jeans in het bijzonder."

"Ik heb alle lades geopend, mijn oude collecties gerecupereerd, alles wat ik door de jaren heen op rommelmarkten heb gevonden of tijdens mijn reizen, en ik heb er confetti van gemaakt. Ik heb mijn archieven gebruikt als materie."

Na een uur verdween de wand achter het podium en kreeg het publiek een kijk achter de coulissen, waar tientallen medewerkers en vrienden van het huis verzameld hadden. Terwijl Boy George Church Of The Poisoned Mind zong, kreeg Frankrijks favoriete enfant terrible een staande ovatie. Die was dubbel en dik verdiend.

De tekst gaat verder onder de foto

Staande ovatie voor het adieu van Jean Paul Gaultier

Gaultier was zowat de last man standing van zijn generatie. Christian Lacroix, Thierry Mugler, Jean-Charles de Castelbajac en Claude Montana zijn hun eigen labels kwijt. Nu is alleen Agnès b nog actief. De 78-jarige ontwerpster blijft showen tijdens de Parijse modeweek. Volgende maand opent ze haar eigen museum in Parijs.

Bij zijn afscheid van de prêt-à-porter in 2004 zei Gaultier dat hij "bepaalde samenwerkingen" wilde aangaan — hotelinterieurs, projecten met andere merken. "Dit is een nieuw begin," schreef hij toen in een brief. "Ik zal opnieuw creatief kunnen zijn, me uitdrukken, voluit, zonder beperkingen."

Sindsdien scoorde Gaultier twee hits: de tentoonstelling The Fashion World Of Jean Paul Gaultier: From the Sidewalk to the Catwalk, die debuteerde in het Museum of Fine Arts van Montreal in 2011 en sindsdien gezien werd door twee miljoen mensen in twaalf steden, en de autobiografische cabaretvoorstelling Fashion Freak Show, die in oktober 2018 voor het eerst te zien was in het Folies Bergères theater in Parijs.

Ook waren er een aantal samenwerkingen met andere merken, vooral convenience stores zoals Target (in de Verenigde Staten), Bosideng (in China), OVS (in Italië) en Seven and I (het Japanse moederhuis van de keten van convenience stores 7 Eleven).

In zijn videoboodschap aan de mensheid stelde Gaultier zijn fans gerust: "Gaultier Paris blijft bestaan." Onder welke vorm, is maar de vraag. De ontwerper broedt naar eigen zeggen op een nieuw, vooralsnog geheim project. Intussen draait de parfumbusiness op volle toeren en reist Fashion Freak Show binnenkort naar Rusland.

"Het beste moet nog komen," besloot Gaultier.

Foto’s: Jean Paul Gaultier Couture SS20, credit Catwalkpictures