Herinnering, relevantie en realiteit tijdens de Haute Couture Week in Parijs

In veel opzichten werd het haute couture-seizoen herfst/winter 2024 gekenmerkt door afwezigheid. De gebruikelijke afwezigen waren merken als Valentino en Fendi, het ontbreken van een creatief directeur bij Chanel en, misschien wel het meest verrassend, de afwezigheid van veel van de mediagenieke stunts die de afgelopen seizoenen vaak de aandacht afleidden van het vakmanschap waar couture ooit voor stond.

Een gevoel van realiteit was al begonnen op de catwalks tijdens de Paris Haute Couture Week in januari, maar nu, enkele dagen voor de vervroegde verkiezingen die zijn uitgeschreven door president Emmanuel Macron en midden in de laatste voorbereidingen voor de komende Olympische Spelen, kozen de meeste couturiers voor terughoudendheid. Toegegeven, in de context van de coutureweek krijgt terughoudendheid een nieuwe, vergulde en met pailletten bezette vorm. Maar er leek ook een terugkeer te zijn naar het erfgoed van het verfijnde ambacht, ook al blijft de vraag of dat vandaag de dag nog relevant is.

Nieuwe perspectieven en oude meesters

De eerste tekenen van een terugkeer naar een tijd waarin couture een meer intieme aangelegenheid was, gereserveerd voor de meest gewaardeerde klanten van een modehuis, waren te zien bij Schiaparelli. Ontwerper Daniel Roseberry, wiens collectie voor het Franse modehuis het couture-seizoen opende, liet gimmicks voor wat ze waren en liet in plaats daarvan zijn onmiskenbare kunstenaarschap en het erfgoed van het huis spreken.

Ver verwijderd van de robotbaby's of de levensgrote dierenkoppen van eerdere collecties, werd Roseberry's herfst/wintercollectie 2024 geïnspireerd door de dualiteit van Tsjaikovski's beroemde ballet, het Zwanenmeer. De ontwerper liet zich inspireren door een met veren versierde look die de oprichtster van het huis in de jaren 1940 droeg, die op zichzelf een eerbetoon was aan ballerina Anna Pavlova en haar iconische rol in de stervende zwaan. Bijna 90 jaar later ging Roseberry een stap verder en bracht hij een eerbetoon aan zowel "de zwaan als de feniks", zoals hij Schiaparelli en haar onvermoeibare vermogen om zichzelf opnieuw uit te vinden beschreef in zijn show notes.

Visueel vertaalde het concept zich in 31 silhouetten, waaronder een zwarte fluwelen cape met chromen borduurwerk, een doorschijnende kolomjurk en een zwarte smokingbroek met een witte top met veren. Als klap op de vuurpijl werd de collectie getoond in bijna volledige duisternis, waarbij de catwalk slechts spaarzaam verlicht was terwijl de modellen langzaam rondliepen, waardoor het publiek alle prachtige details die te zien waren ruimschoots kon bewonderen.

Terwijl Roseberry verraste met zijn nieuwe terughoudendheid, kwam de grote verrassing bij Chanel niet tijdens de coutureweek zelf, maar kort daarvoor, toen het huis aankondigde dat creatief directeur Virginie Viard het huis zou verlaten zonder een laatste show. In plaats daarvan werd de dramatische en uitgesproken 'Lagerfeldiaanse' herfst/wintercouturecollectie ontworpen door wat in het persbericht werd omschreven als de "Fashion Creation Studio".

De collectie, die werd getoond in het Palais Garnier, werd niet achtervolgd door het beroemde spook dat naar verluidt in het operagebouw woont, maar door de overleden creatief directeur van het merk, Karl Lagerfeld. Hoge geplooide kragen, dramatische capes, veren, tweed, taft en kant ontmoetten meer sobere en verstandige tweedkostuums en -jurken. Hoewel sommige delen van de collectie afweken naar het extravagante, deden andere looks, althans visueel, denken aan het reguliere ready-to-wear-aanbod van het merk.

Het was een collectie die misschien vragen opriep over de grenzen en relevantie van couture vandaag de dag, iets wat creatief directeur Demna Gvasalia openlijk besprak backstage bij zijn couture-show voor Balenciaga.

"Niemand heeft echt couture nodig, om eerlijk te zijn", vertelde de ontwerper na zijn show aan verschillende nieuwszenders. En hoewel de uitspraak vooral betrekking had op zijn waarschijnlijk binnenkort beruchte "verdwijnende" couturejurk, een kledingstuk gemaakt van 47 meter zwart nylon dat eenvoudig over het lichaam van een model was gedrapeerd, riep ook de rest van zijn collectie vragen op.

Gvasalia introduceerde couture in 2021 opnieuw in het historische huis, en hoewel hij meerdere seizoenen trouw is gebleven aan de architectonische codes van de oprichter van het huis, Cristóbal Balenciaga, was er in de herfst/wintercollectie van 2024 een bijna onmiskenbare dosis streetwear in de couturemix te zien. In sommige opzichten leek zijn nieuwste collectie op het werk waarvoor de fans van de ontwerper hem kennen, inclusief sporen van zijn Vetements-tijd. Net als bij Chanel vervaagden de grenzen tussen het vakmanschap dat essentieel is voor couture en ready-to-wear bij Balenciaga, althans visueel.

Voor zijn vierde couturecollectie verraste Gvasalia, die de status-quo in mode en luxe consequent heeft uitgedaagd, met een collectie vol upcycled sweatshirts en voetbaltruien die waren omgetoverd tot baljurken. Hij liet ook avondjurken zien die waren gemaakt van plastic zakken, upcycled sweatshirts, voetbaltruien en spijkerjacks, terwijl hij toch enigszins trouw bleef aan de silhouetten die Balenciaga ooit gebruikte om zijn coutureklanten te imponeren. In veel opzichten nodigden de stukken het publiek uiteindelijk uit om hun waarde en de waarde van couture in twijfel te trekken, iets wat, te midden van inflatie, crises en oorlog, misschien wel de meest actuele boodschap is die Gvasalia in tijden heeft uitgedragen.

Heeft de toekomst van couture een naam?

Nicolas di Felice, die dit seizoen als gastontwerper het roer overnam van Jean Paul Gaultiers couturecollectie, liet zien dat couture, in de juiste handen, een voorheen ongeziene kant van een merk en een ontwerper kan onthullen. De ontwerper, die momenteel creatief directeur is bij het Franse huis Courrèges, maakte met deze collectie zijn couturedebuut. Maar er wordt al gespeculeerd dat dit moment het begin zou kunnen zijn van zijn periode aan het roer van een couturehuis, waarvan er momenteel meerdere op zoek zijn naar nieuwe creatieve directeuren.

Ongeacht toekomstige mogelijkheden, presenteerde Di Felice hier en nu een Jean Paul Gaultier-couturecollectie die ver verwijderd was van wat de meeste gastontwerpers in het verleden hebben laten zien. Gaultiers kenmerkende kegelbeha's en matrozenstrepen waren nergens te bekennen en maakten plaats voor wat een minimalistische kijk op de erfenis van de ontwerper zou kunnen worden genoemd. Korsetten en veel haak-en-oogsluitingen verwezen naar de meesterkorsetmaker, terwijl de verleidelijke, doorschijnende en zeer verfijnde stukken van de collectie duidelijk het kenmerk droegen van wat Di Felice-fans kennen en waarderen.

Het was een slimme zet en ongetwijfeld precies wat Gaultier in gedachten had toen hij aftrad en plaatsmaakte voor jonge talenten om hun hand te proberen in haute couture. Want toen de 40-jarige Di Felice aan het einde van de show zijn buiging maakte, bestond er weinig twijfel dat hij - en waarschijnlijk veel andere "jonge talenten" - een fris perspectief en relevantie aan haute couture konden geven.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op FashionUnited.DE. Vertaling door AI, bewerking en verduidelijking door Caitlyn Terra.