Een hoofdkantoor en productieproces dat merk-DNA ademt: op bezoek bij Freitag in Zürich
bezig met laden...
Zo’n dertig jaar geleden woonden twee broers, Daniel en Markus Freitag, aan een drukke snelweg in Zürich. Elke ochtend namen zij de fiets naar hun werk, maar konden ze geen echt goede tas voor onderweg vinden. Met de vrachtwagens die ze dagelijks vanaf hun appartement voorbij zagen komen in hun achterhoofd, ontwierpen ze een eigen tas gemaakt van de vrachtwagenzeilen, geschikt voor fietsers, maar ook voor het wijdere publiek. Vandaag de dag ligt aan dezelfde snelweg waar de broers in hun vroege jaren op uitkeken een hoge stapel kleurrijke containers waar Freitag tassen en accessoires te koop zijn. Nog steeds zijn ze deze gemaakt van oude vrachtwagen zeilen. Het verschil is dat ze inmiddels wereldwijd gedragen worden.
Hoewel de fabriek van het bedrijf hier vroeger ook in de buurt lag, heeft het merk een aantal jaar terug een project geïnitieerd om in noord Zürich een fabriek op te bouwen dat tot in de puntjes ingericht kon worden volgens het DNA van het merk. Buiten het naaiwerk en delen van het snijwerk om wordt elke productiestap van de tassen en andere accessoires van het merk in deze fabriek uitgevoerd. Ook het hoofdkantoor bevindt zich onder hetzelfde dak, en er is een Freitag winkel. Om uit te vinden wat voor innovaties en manieren van werken zo’n bewust ingerichte fabriek eruit ziet, bracht FashionUnited op uitnodiging een bezoek.
Familie over de vloer en wassen met regenwater
Het grote fabrieks- en kantoorpand, dat Nœrd wordt genoemd, doet denken aan een universiteitscampus. Tijdens het lunchuur waarop we arriveren, eet een grote groep werknemers samen aan tafels verse warme gerechten uit de bedrijfskantine, bereidt met onder andere producten uit een eigen moestuin, zo blijkt. De sfeer komt amicaal en relaxed over, iets wat verder wordt versterkt door het zicht van groepen kinderen die door werknemers door het gebouw worden geleid. Ons bezoek blijkt samen te vallen met de ‘future day’, een Zwitsers concept waarbij kinderen tussen de grofweg tien en veertien jaar door familieleden of vrienden van familie meegenomen worden naar het werk, om zo een eerste indruk te krijgen van het werkende leven. Gedurende de hele dag blijven we kinderen tegenkomen, op allerlei afdelingen van de fabriek.
Wanneer de lunchruimte leegstroomt en iedereen zijn werk lijkt te hebben hervat, begint ook onze tour door het productieproces. Deze begint in een aangrenzende grote betonnen fabriekshal met hoge muren (zoveel mogelijk beton in het pand is gerecycled, maar “het is qua draagstructuur niet mogelijk te bouwen met alleen maar gerecycled beton”) waar stapels vrachtwagenzeilen in allerlei kleuren klaarliggen om voorbereid te worden op een wasbeurt. Een arbeidsintensief proces, zo ondervonden de aanwezigen journalisten die zelf ook eens aan de slag mochten om een zeil was-klaar te maken. Zo worden stukken metaal, touw en tape handmatig van de zeilen afgetrokken en gesneden. Maar altijd pas nadat gecheckt is of de zeilen veilig zijn voor gebruik en geen giftige stoffen bevatten. Hierna wordt het zeil in kleinere stukken gesneden, om de wasmachine in te kunnen.
Alle zeilen komen uit Europa, zo licht Freitag’s PR lead, Elisabeth Isenegger, toe. Hoewel dit ecologisch voordelig is, is het ook een praktische keuze: de zeilen die geschikt zijn voor het maken van tassen en andere accessoires zijn een Europees fenomeen, en vind je in bijvoorbeeld Azië of Amerika niet. Het opzoek gaan naar de zeilen deden de Freitag broers vroeger zelf, gewoon via een belletje naar in de gouden gids geregistreerde bedrijven die volgens hen vast wel eigen vrachtwagens zouden hebben. Vandaag de dag contacteren bedrijven Freitag inmiddels veel zelf. De zeilen zijn overigens geen donatie. “Voor een groot zeil betalen we zo’n driehonderd euro. Hoe kleurrijker en hoe apparte de kleuren, hoe meer we ervoor betalen,” legt Isenegger uit. “We proberen onze logistieke partners ook te motiveren tot gebruik van speciale kleuren, maar ze hebben vaak toch wel hun eigen ideeën over wat ze hiermee willen.” Dat recycling niet altijd de goedkopere optie is, ondanks dat het gebruikte materiaal al ‘bestaat’, blijkt ook hier weer: “Het produceren van nieuw materiaal in hoge oplages en de perfecte kleuren zou goedkoper zijn.”
De zeilen worden gewassen met regenwater dat verzamelt wordt in een bassin onder de grond, naast de fabriek. Een luik naast de parkeerplaats van het pand biedt toegang tot een grote ruimte waar regenwater naar beneden sijpelt, dat via buizen de fabriek in wordt gepompt. Omdat het water zijn afdaling de grond in maakt via grind op fabrieksdak dat een natuurlijk filterende werking heeft, hoeft het niet meer schoongemaakt te worden. Het bassin is een mooi voorbeeld van hoe het compleet zelf inrichten van een fabrieksruimte ecologische kansen voor Freitag met zich meebracht. Wel moet er voor het wassen wat zeep en een ontvetter toegevoegd worden, zo geeft Isenegger toe.
De tekst gaat verder onder de foto's.
Wanneer elke tas anders is, gaat ontwerp en distributie net even anders
Het Freitag ontwerpproces bestaat volgens Isenegger uit twee rondes. Allereerst is er de “klassieke” product ontwerper, die de vormen van vaste modellen ontwerpt. De tassenontwerper bepaalt nadat de zeilen gewassen zijn door middel van snijwerk welke kleuren worden gebruikt voor welke delen van de tas. Elk zeil is immers anders, en daarmee ook elke tas.De snijruimte is verdeeld in een team dat handsnijwerk doet aan de ene kant, en een grote snijmachine aan de andere kant. Beide hebben hun eigen voordelen (zo zijn de machines goed om te berekenen op welke manier zo mogelijk materiaal verloren gaat) en bij allebei heeft de snijder zeggenschap over de kleurselecties.
Een deel van het snijwerk wordt gedaan door externe partijen en ook de volgende stap, het naaien van de tassen, wordt uitbesteedt aan partners in Portugal, Polen, Tsjechië, Bulgarije, Roemenië en Zwitserland. Volgens Isenegger heeft Freitag nauwe banden met hun partners en maken ze sinds enkele jaren gebruik van een code of conduct als leidraad in het selectieproces van partners, die gedeeld is op Freitag’s website.
Dat elk Freitag product uniek is, segmenteert niet alleen het ontwerpproces, maar oefent ook invloed uit op het distributieproces. Zo moet voor de online shop elke tas apart van alle hoeken gefotografeerd worden en weten Freitag retailers nooit helemaal wat voor bestelling ze zullen ontvangen. Hoeveelheden en vormen kunnen gespecificeerd worden, maar kleur en patroon niet. In plaats daarvan ontvangen retailers een box met een uiteenlopende selectie aan kleuren. Dat klanten echt niet kunnen weten wat te verwachten, wordt maar al te duidelijk in een opslagruimte waar een voorraad tassen naast elkaar hangen, klaar om opgestuurd te worden. Er zijn tassen met stippels, abstracte vormen, een zacht effen beige, of duidelijk herkenbare grasprint. Kleuren variëren van fel tot donker, tot pastel. Alles lijkt mogelijk. Maar, wanneer blijkt dat bepaalde stuks bij de retailer in kwestie écht niet verkopen, kunnen ze deze ruilen voor een nieuwe (wederom nog onbekende) mix.
De tekst gaat verder onder de foto's.
Freitag bereikt vooral klanten in Europa en Azië. Opvallend genoeg was Japan na Duitsland Freitag’s eerste internationale markt. Wanneer FashionUnited tijdens het bezoek in Zürich mede-oprichter Markus Freitag spreekt, vragen we hem naar deze keuze. “Er zijn verschillende aspecten binnen de Japanse cultuur die matchen met de Freitag identiteit,” zo legt hij uit. “Allereerst is er wabi sabi, de acceptatie van imperfectie. Maar, ik zie ook een gelijkenis tussen de rol van het collectief versus authenticiteit binnen de Freitag accessoires (elke tas is een Freitag tas, maar geen enkele tas is hetzelfde) en de Japanse cultuur. Het collectief speelt in Japan een grote rol, mogelijk meer dan in Europa, maar er wordt tegelijkertijd veel waarde gehecht aan het geven van een eigen, authentieke draai aan dingen, ook door middel van esthetiek en mode.” Daarnaast zijn Japanners volgens de Freitag oprichter relatief trouwe merk volgers, wat voordelig werkt op de lange termijn. Ook Zuid Korea, Thailand en China zijn voor Freitag relatief belangrijke markten.
In de fabriek is ook de reparatieruimte te vinden, de laatste stop van het productieproces. “Klanten willen hun eigen tas vaak lang bij zich houden, omdat de tassen uniek en daarom erg persoonlijk zijn. Soms zien we tassen van wel twintig jaar geleden terug,” zo deelt een reparateur. Mocht je na enkele jaren toch behoefte hebben aan een nieuwe tas, dan kan deze ook geruild worden via de Freitag ‘s.w.a.p’ service, die in essentie vrij vergelijkbaar werkt met het vinden van een tindermatch. Met Black Friday zal de ruilservice dit jaar per uitzondering ook op locatie in Freitag fysieke winkels mogelijk zijn. De online winkel zal daarentegen gesloten blijven op 25 november.