De stille luxegigant Hermès en de luide juridische strijd om de Birkin-tas
bezig met laden...
Het Franse modehuis Hermès heeft de laatste tijd niet alleen de aandacht getrokken vanwege zijn aanhoudende groei, maar staat ook in de publieke belangstelling vanwege de aanhoudende juridische geschillen. De controverse over de iconische Birkin-tas duikt niet alleen diep in de digitale wereld, maar roept ook vragen op over (artistieke) vrijheid.
Merkenrecht in de metaverse
De luxegroep heeft sinds december 2021 een juridisch geschil met ontwerper Mason Rothschild. Hij had honderd virtuele 'MetaBirkin' ontworpen - NFT's geïnspireerd op de beroemde Hermès-handtas en verkocht ze op OpenSea, een peer-to-peer marktplaats, met een handelswaarde van 1,1 miljoen dollar (ongeveer 1 miljoen euro).
Hermès ondernam actie tegen de digitale duplicaten en beschuldigde de ontwerper ervan met zijn MetaBirkin de merkenwet van het luxelabel te hebben geschonden. Na een dwangsom van de luxegroep werden de tassen van de OpenSea-website verwijderd. De ontwerper reageerde op de beschuldigingen met een open brief op zijn Instagram-profiel, waarin hij benadrukte dat de NFT's beschermd waren tegen de handelsmerkclaims van het luxemerk.
Maar daar blijft het niet bij. In januari 2022 spant Hermès een rechtszaak wegens handelsmerkinbreuk aan tegen Rothschild bij de New York Southern District Court. "Hermès heeft de commercialisering of creatie van onze Birkin Bag door Mason Rothschild in de metaverse niet goedgekeurd of ingestemd", aldus het bedrijf begin december 2021 aan de Britse krant Financial Times.
In de rechtszaak eiste het luxebedrijf dat de kunstenaar zijn activiteiten zou staken, de MetaBirkin-domeinrechten zou overgeven en een schadevergoeding zou betalen. Het bedrijf beschuldigde Rothschild er ook van dat hij probeerde "een fortuin te verdienen door de 'echte eigendomsrechten' van Hermès in te ruilen voor 'virtuele eigendomsrechten'." De kunstenaar zou bewust voor een digitale MetaBirkin hebben gekozen vanwege de fysieke waarde van de tas bij verkoop.
Hermès won het juridische geschil in februari 2023, toen een negenkoppige jury het bedrijf een schadevergoeding van 133.000 dollar (ongeveer 123.289 euro) toekenden. De Amerikaanse federale rechtbank oordeelde dat de verkoop van de NFT's door de kunstenaar een handelsmerkinbreuk vormde - zelfs in de niet-gereguleerde metaverse. Het juridische team van het luxemerk vond dat Rothschild snel fortuin wilde verdienen door zich het merk MetaBirkins toe te eigenen en de ‘echte’ rechten van Hermès in te ruilen voor ‘virtuele rechten’.
Juridisch geschil tussen Hermès en Mason Rothschild: De tweede ronde
In maart 2023 ging het juridische geschil zijn tweede ronde in toen Rothschild de rechtbank vroeg de rechtszaak te seponeren. De ontwerper reageerde ook op het eerdere verzoek van Hermès: een dwangsom, waarmee het luxebedrijf de overdracht van alle materialen, inclusief het websitedomein van MetaBirkins en sociale media-accounts eiste.
Het tweede verzoek om een rechterlijke beslissing zou tot een nieuw proces kunnen leiden. Het juridische geschil tussen de twee partijen was het eerste waarin werd onderhandeld over de juridische en creatieve grenzen van digitale goederen. Volgens de jury vielen de MetaBirkin NFT’s onder het merkenrecht omdat ze direct gekoppeld kunnen worden aan de fysieke Birkin. De onderhandelingen benadrukken echter de noodzaak om de grenzen tussen de digitalisering van activa en de rechten op consumptiegoederen te verscherpen.
Merkgeschillen ook in de fysieke wereld
Maar de Birkin Bag van Hermès zorgde niet alleen voor ongemak in de metaverse, maar heropende ook de kwestie van merkinbreuk in de fysieke wereld.
Het Berlijnse modelabel Namilia toonde een eigen interpretatie van de Birkin-tas op de catwalk tijdens de Berlin Fashion Week in juli 2023. Het merk maakte van de luxe handtas een corsage voor zijn SS24-collectie 'In Loving Memory of My Sugar Daddy' en kreeg vervolgens te maken met een rechtszaak tegen het merkenrecht van Hermès.
De zaak werd behandeld voor de regionale rechtbank van Frankfurt, die het verzoek van het luxelabel om een voorlopige voorziening afwees. Volgens de uitspraak van de rechtbank kan Hermès in deze zaak haar Europese merkrechten niet doen gelden. In de verklaring beriep de regionale rechtbank zich op het recht op artistieke vrijheid. Een cruciale factor was dat het merk Hermès niet werd gedenigreerd of gedegradeerd door de modeshow van Namilia.
„De uitspraken van het regionale gerechtshof van Frankfurt laten zien dat aan de vrijheid van kunst en meningsuiting, vastgelegd in de Duitse grondwet, groot belang kan worden gehecht. Soms kunnen de vrijheid van kunst en de vrijheid van meningsuiting ook de bescherming van merkrechten ondermijnen.
De juridisch bindende beslissingen worden dus genomen op een spanningsveld dat juridisch nog niet volledig is onderzocht: enerzijds zijn er de (legitieme) belangen van merkeigenaren bij het beschermen van de merken die zij hebben opgebouwd en bekend hebben gemaakt via enorme investeringen. Aan de andere kant zijn er de fundamentele rechten van vrijheid van kunst en vrijheid van meningsuiting. Zoals we allemaal weten, kan mode een manier zijn om kunst, je eigen mening, protest of iets dergelijks uit te drukken.
De resoluties laten zien dat, hoe ver de bescherming van bekende merken zich normaal gesproken ook uitstrekt, er soms hogere belangen zijn waaraan het merkenrecht ondergeschikt moet worden gemaakt.”
Janina Wortmann, advocaat en geassocieerd partner op het kantoor in München van advocatenkantoor Noerr voor FashionUnited.
Bron: Geschil over Hermès-tassen op modeshow: vrijheid van kunst overtreft merkenrecht
Geschil over Birkin-tas gaat door
De geschillen over de Birkin-tas gaan dit jaar in een stapje verder: Hermès wordt geconfronteerd met een rechtszaak van potentiële klanten in Californië.
In een class action-rechtszaak beschuldigen klanten het modehuis ervan hen de toegang tot de exclusieve handtas te ontzeggen, tenzij ze eerst grote sommen geld uitgeven aan de andere luxeproducten van het merk.
De Birkin-tassen liggen namelijk niet in de winkels en kunnen ook niet online worden besteld. Klanten moeten de mogelijkheid om ze te kopen 'verdienen'. Volgens de aanklacht is deze praktijk in strijd met de antitrustwetgeving, omdat hierdoor het product aanzienlijk wordt verhoogd.