Briefwisseling Modelectoraat ArtEZ over Covid-19 en het modesysteem: “Er is radicalere actie nodig”

Twee onderzoekers van het Modelectoraat van ArtEZ, dr. Daniëlle Bruggeman en Hanka van der Voet, zijn een online briefwisseling gestart over de betekenis van de coronacrisis voor het modesysteem. In de eerste brieven, die te lezen zijn op de website van het lectoraat, bespreken de modeonderzoekers het belang van mode in coronatijd, en de coronatijd als momentum voor de ontwikkeling van een alternatief modesysteem.

”Sinds de uitbraak van Covid-19 heb ik me afgevraagd wat het belang van mode is in ten tijde van de coronacrisis”, begint dr. Bruggeman haar eerste brief aan Van der Voet. “Welke aspecten van mode zijn heden ten dage relevant, en welke niet? Wat betekent dit voor de ontwikkeling van alternatieve, kritische modepraktijken? En wat zou de rol van mode kunnen zijn in het verbeelden van samenlevingen post-crisis?” Die vragen vormen de kern van de briefwisseling die volgt. Die bestaat nu nog uit twee brieven - een van dr. Bruggeman, en een reactie van Van der Voet - maar moet de komende weken vorm krijgen van een lopend gesprek waarbij collega-onderzoekers, studenten en anderen uit het veld worden betrokken.

FashionUnited spreekt dr. Bruggeman over de telefoon. “We hebben geen vaste antwoorden op de vragen die we stellen, maar we vinden het wel belangrijk om erover in gesprek te gaan.”

Briefwisseling Modelectoraat ArtEZ: een lopend gesprek over mode en de coronacrisis

“De briefwisseling is een directe reactie vanuit mezelf en onze persoonlijke situatie als onderzoekers,” legt dr. Bruggeman uit. “Vanuit het Modelectoraat doen we onderzoek naar urgente uitdagingen in en rond het modesysteem. Een van de hoofdthema’s van dat onderzoek, zoals die staan beschreven in ‘Dissolving the Ego of Fashion’, is het systeem zelf: het bevragen ervan, en het ontwikkelen van alternatieven. Een ander thema is de menselijke dimensie van mode. Ik houd dus altijd mijn ogen open voor ontwikkelingen met betrekking tot die thema’s, om erop te kunnen reflecteren en reageren.”

“De huidige crisis is zo groot dat ik aanvankelijk even niet wist hoe ik erop moest reageren,” vertelt dr. Bruggeman. “Ik had tijd nodig om erover na te denken. Intussen zag ik allerlei artikelen, ideeën en initiatieven passeren. Bij sommige berichten kreeg ik een dubbel gevoel. Ik voelde de behoefte om er iets over te zeggen, vanuit een kritische onderzoeksbenadering. Ik heb Hanka daarover een mailtje gestuurd. Toen zijn we samen de open briefwisseling gestart.”

“We hebben bewust de vorm gekozen van een briefwisseling als een soort lopend gesprek. We zijn zelf ook nog bezig om onze eigen gedachten te vormen. We hebben geen vaste antwoorden op de vragen die we stellen, maar we vinden het wel belangrijk om erover in gesprek te gaan, om verschillende ideeën te kunnen horen en zo ook onze eigen gedachten aan te scherpen.”

De coronacrisis en het modesysteem: een kwestie van ‘een pagina omslaan’?

In de briefwisseling reageren dr. Bruggeman en Van der Voet specifiek op coronagerelateerde initiatieven vanuit de modewereld, zoals de oproep van Lidewij Edelkoort om het modesysteem in coronatijd te herzien. De trendwatcher verwacht dat de wereld post-coronavirus ‘een pagina omslaat en opnieuw begint’, zo zei ze in maart tegen Dezeen. Dr. Bruggeman schrijft: “Ik ben het ermee eens dat we niet door kunnen gaan met business as usual, en dat we alternatieve systemen moeten creëren. (...) Maar ik maak me zorgen dat die utopische idealen met betrekking tot een nieuw modesysteem - of, in bredere zin, de maatschappij post-Covid-19 - die we nu gepresenteerd krijgen, negeren wat er achter de schermen gebeurt.” Dr. Bruggeman duidt daarmee op de catastrofale effecten van de coronacrisis op de toch al precaire positie van textielarbeiders in onder meer Bangladesh, India en Vietnam.

Van der Voet is met op dat vlak met dr. Bruggeman eens, zo schrijft ze in een reactie op de brief van haar collega. Een initiatief dat zij wel toejuicht is de ‘Open Letter to the Fashion Industry’, geïnitieerd door ontwerper Dries van Noten, waarin onder meer wordt opgeroepen tot het aanpassen van de aloude modekalender en minder verspilling van materialen en voorraden. Deze open brief werd inmiddels al door ruim vijfhonderd modebedrijven en ontwerpers ondertekend. Maar ook hierbij plaatst Van der Voet een kritische noot. “Merken die eigendom zijn van LVMH of Kering zijn afwezig, evenals de meest destructieve krachten in de mode-industrie: fast fashion-reuzen. Dus terwijl dit een stap in de goede richting kan zijn, is er veel radicalere actie nodig dan deze. Wat onze rol daarin kan zijn, weet ik niet zeker.”

In haar brief vraagt Van der Voet Emma Disbergen, student van de ArtEZ-master Fashion Strategy, om deel te nemen aan de discussie. Volgens dr. Bruggeman zijn nog twee andere studenten van de master uitgenodigd om een brief in te sturen, evenals collega-onderzoekers Femke de Vries en dr. Aurélie Van de Peer. Hun brieven zullen binnenkort online te lezen zijn.

Over het Modelectoraat

Het Modelectoraat ArtEZ is een onderzoeksgroep verbonden aan ArtEZ. Daniëlle Bruggeman en Hanka van der Voet vormen samen met ondernemer en educator Judith Ter Haar en ontwerper en educator Pascale Gatzen het kernteam van het lectoraat. Het Modelectoraat stimuleert en draagt bij aan de ontwikkeling van de theoretische context rondom het fenomeen mode. Dit doet het lectoraat met onderzoeksprojecten, een nieuw theoretisch curriculum voor modeonderwijs en via publicaties.

Beeld: Pexels