Expert logistiek Heleen Buldeo Rai wijst de weg voor duurzame e-commerce

LEUVEN - Kan online winkelen duurzamer? Hoe kunnen zowel klanten als de retailers zelf daartoe bijdragen? Die vragen beantwoordt expert logistiek Heleen Buldeo Rai in haar boek 'Duurzaam online shoppen: praktijkgids voor e-commerce van morgen'.

Voor de coronacrisis toesloeg shopte vier vijfden van de Belgen met toegang tot het internet weleens op het web. In tijden van crisis en verplicht afstand houden vullen we steeds vaker online de winkelkar. Nu de pandemie bedwongen lijkt, is het duidelijker dan ooit dat we daar niet meer van afstappen. In totaal worden er zo’n 700.000 tot 800.000 pakjes per dag rondgebracht in ons land, schrijft Heleen Buldeo Rai in haar boek.

Buldeo Rai werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de leerstoel Logistics City van de Université Gustave Eiffel in Parijs. In 2019 behaalde ze haar doctoraat in de Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel.

In 'Duurzaam online shoppen: praktijkgids voor e-commerce van morgen' zet ze haar expertise over e-commerce zowel vanuit economisch als vanuit logistiek standpunt op een rij. Tijdens een bezoek aan België stelde ze dit voorjaar het boek voor in Leuven. Haar tips zijn zowel op retailers als op hun klanten gericht. Iedereen kan een steentje bijdragen om meer duurzaam te shoppen, of ze nu naar een fysieke winkel trekken of online hun gang gaan.

“E-commerce gaat nu eenmaal nergens heen”, vertelt Buldeo Rai bij een koffie in Leuven, in de coworking van de plek waar ze haar boek presenteert. “De vraag die we ons nu moeten stellen, is hoe we het systeem kunnen herdenken om online shoppen nog te verduurzamen.”

Milieu-impact valt al bij al mee

Online shoppen heeft geen al te beste reputatie op het vlak van duurzaamheid. Vooral op sociaal vlak loopt het mis. Met hun bestelwagens leveren chauffeurs zoveel mogelijk pakjes in een zo kort mogelijke tijdspanne. Vaak gaat het om onderleveranciers van grotere bedrijven, waardoor er weinig sociale controle is. In België loopt onder meer een strafrechtelijk onderzoek tegen PostNL wegens kinderarbeid in de laadruimte van de bestelwagens.

Vanuit ecologisch standpunt lijken al die bestelwagens ook niet al te best. Meermaals per dag zien we hen voorbijrijden. Zijn dat geen nodeloze verplaatsingen? Een rapport van het VN-Klimaatpanel (IPCC) uit 2014 dat Buldeo Rai aanhaalt, gaat er echter vanuit dat e-commerce duurzamer is dan klassieke retail. Onderzoek stelt dat het immers efficiënter is, en dus duurzamer, om één bestelwagen rond te sturen in plaats van met z’n allen naar de winkel te tuffen.

De milieu-impact van online shoppen, de focus van het boek van Buldeo Rai, valt al bij al wel mee dus. Of toch niet? “De meeste studies die ik aanhaal,” vertelt Buldeo Rai, “gaan er vanuit dat we het liefst met de auto naar de winkel gaan. Maar is dat wel zo? Vooral in steden lijkt me dat vaak niet het geval.”

Afhaalpunten optimaliseren

De eerste tip volgt al snel: als je een pakket laat leveren en je kan er met de fiets of te voet om, laat het dan bij voorkeur in een afhaalpunt leveren. Maar als je niet anders kan dan er met de auto om te rijden, doordat het pakket te zwaar is of het afhaalpunt te ver weg, ben je beter met een thuislevering. De routes die bestelwagens die aan huis leveren volgen, zijn namelijk zo efficiënt mogelijk berekend. “Een geoptimaliseerde route betekent zowel een ecologische als een economische win-win”, aldus Buldeo Rai.

Dat bevestigt ook onderzoek van TNO op vraag van de Nederlandse brancheorganisaties Thuiswinkel.org en Topsector Logistiek. Een bestelwagen stoot zo’n 30 kilogram CO2 uit per rondrit. Gemiddeld kost een pakje 300 gram aan CO2-uitstoot. Als je je pakket in een afhaalpunt laat leveren, spaar je 17 procent CO2-uitstoot uit. Maar als je met de wagen om dat pakket rijdt, is je milieuwinst voor niks geweest.

Ook handelaars kunnen hier handig op inspelen. Buldeo Rai stelt voor om “het aanbod aan leverlocaties te optimaliseren door ook de ophaalverplaatsingen van klanten in rekening te nemen”, schrijft ze in haar boek. Dat kan bijvoorbeeld door te “differentiëren in types afhaalpunten en pakketautomaten die aansluiten bij de leefwereld van klanten”.

Tot slot kan je ook een bron van kennis vormen voor je klant, door hen te informeren over het belang van hun verplaatsing. “Zo kan je milieuvriendelijke bezorging faciliteren”, aldus Buldeo Rai.

Retours vermijden: Hoe dan?

Soms past een kledingstuk dat je online koopt niet helemaal. Los van de keuze voor je afhaalpunt zit je dan als klant opnieuw met een dilemma: stuur ik het stuk retour? Je bent niet alleen: binnen de e-commerce is textiel het segment waarop het hoogste aantal retouren zit. Maar liefst 70 procent van kleding die we online aankopen, sturen we terug wegens pasvormproblemen, citeert Buldeo Rai een webinar van de organisatie Rebound Returns in haar boek.

Handelaars kunnen retours vermijden door de volgende tips van Buldeo Rai te volgen. “Verbeter de begeleidende beschrijvingen en beelden bij producten”, somt ze op. “Verzamel en deel gedetailleerde klantenevaluaties. Voeg indien mogelijk virtuele pasmogelijkheden toe. En volg serial returners op de voet.”

Dat laatste ligt lastig, natuurlijk. Zo zou het Britse Asos de socialemedia-accounts van hun “meest geduchte terugzenders” afspeuren naar aanwijzingen dat de kleren al gedragen zijn. Zo kan het retours weigeren. Ook werkt Zalando nu met grote retourlabels, om te vermijden dat je gedragen kleding nog terugstuurt.

Als consciëntieuze klant die enkel retours stuurt als de pasvorm niet goed zit, kies je het best voor webshops die duidelijke beschrijvingen en beelden bieden, stelt Buldeo Rai voor. “Die kan je gebruiken voor een weloverwogen aankoop.” Als jij als handelaar een betere productbeschrijving voorziet, kan je daar dus niet alleen minder retours maar ook milieubewuste klanten mee winnen.

Herbruikbare verpakkingen kunnen ook origineel

Over het algemeen staan klanten niet al te veel stil bij de milieu-impact van leveringen, blijkt uit het onderzoek van Buldeo Rai. Eerder ergeren klanten zich aan het aantal verpakkingen die elke bestelling met zich meebrengt. Soms worden de kleinste producten in de grootste dozen vervoerd. Daardoor ontstaat ergernis bij de klant.

“Verpakkingen zijn niet het allergrootste pijnpunt in de toeleveringsketen”, benadrukt Buldeo Rai. “Maar er valt wel nog milieuwinst op te maken. Je kan bijvoorbeeld dozen op maat laten maken voor elke verpakking. Zo zijn de bestelwagens ook beter gevuld, omdat er geen dozen in zitten die half leeg zijn.”

Ook lijkt het haar een goed idee dat klanten zoveel mogelijk het verpakkingsmateriaal hergebruiken. Als ze dan toch een retour hebben, kunnen ze die ineens in dezelfde doos opsturen. “Ook in de e-commercesector is de strijd tegen wegwerpmaterialen volop aan de gang”, schrijft Buldeo Rai. “De klassieke kartonnen doos kan in principe twee of drie keer na elkaar dienen, maar meestal blijft het maar bij één. Herbruikbare systemen leveren zonder twijfel milieuvoordelen op, op voorwaarde dat ze een bepaald aantal gebruikscycli bereiken.”

Als handelaar kan je je klant er mee toe aanzetten om een doos opnieuw te gebruiken. Zo haalt Buldeo Rai een Frans merk aan dat het goede voorbeeld geeft. “In de eindejaarsperiode verzendt het Parijse modemerk Sézane zijn kledingstukken en accessoires in kartonnen dozen met een feestelijke print aan de binnenkant”, vertelt ze. “Het merk moedigt klanten aan om de doos simpelweg om te vouwen en als cadeauverpakking te gebruiken.”