Denim Deal is voltooid: ‘appetite’ voor internationale expansie

De ambitie van de Nederlandse Denim Deal was om het aandeel van post-consumer gerecycled katoen (PCR) in denim te verhogen, met name in jeans. Na drie jaar samenwerking werd het project tot een positief einde gebracht in een slotbijeenkomst te Amsterdam. De winst, uitdagingen en vervolgstappen zijn toegelicht door de zeskoppige stuurgroep van de Deal. De boodschap: gerecycled denim is goed mogelijk. Daarom staat er nu een internationale expansie op de planning.

Het kan: doelen Denim Deal nagenoeg gehaald

50 private en publieke ondertekenaars hebben de finishlijn van de Deal gehaald. De nieuwe kwantitatieve metingen over het jaar 2022 gaan over de deelnemende merken en retailers. In 2020 is voor hen het doel gesteld om 5 procent PCR-content te gaan gebruiken in de productie van denim kledingstukken. Aanvankelijk voldeed slechts 8 procent van de deelnemers daaraan, maar na drie jaar is het aandeel voor denim op de Nederlandse markt omhooggeschoten tot 39 procent, zo blijkt uit het overzicht van FFact dat tijdens de bijeenkomst werd gepresenteerd. Voor de internationale markt liep het aandeel zelfs op van 12 procent in basisjaar 2020 tot 53 procent eind 2022. De standaard voor jeans specifiek ligt hoger: van de Nederlandse en internationale jeansproductie van de deelnemers bevat respectievelijk 41 en 53 procent minstens 20 procent PCR. Een secundair doel van de Denim Deal was om tijdens het hele traject 3 miljoen van dit soort duurzame jeansexemplaren te produceren. Internationaal is dat ruimschoots gelukt, maar voor de Nederlandse markt bleek de richtlijn te ambitieus; de productie-aantallen van de deelnemers zijn te laag.

De doelen van de Deal hebben betrekking op het mechanische recyclen (snijden en vervezelen) van katoenen textielafval, maar deelnemers hebben ook gekeken naar de mogelijkheden voor chemische recycling (smelten en oplossen): over vijf tot tien jaar wijzen alle neuzen die kant op, aldus een garenproducent tijdens het evenement. De chemische variant biedt oplossingen voor het recyclen van niet-cellulosevezels of vervuild textiel.

Internationale expansie

Modint schat dat Nederlandse denimmerken 27 miljoen jeans per jaar produceren. De Denim Deal heeft bewezen dat gerecyclede feedstock een haalbare optie is voor dat soort aantallen. Maar wereldwijd is de markt goed voor wel 2 tot 6 miljard jeans. De denimketen is ook sterk internationaal; de Deal begon als een oer-Hollands initiatief, maar al snel sloten partijen uit Turkije, Pakistan, Egypte, Bangladesh, Zwitserland en de Verenigde Staten zich aan. De logische volgende stap is dan ook om industriebreed te gaan denken en de Denim Deal-formule te ‘leveragen’, aldus de stuurgroep.

Het strategische plan is om internationale hubs te lanceren op geografische knooppunten van de denimmarkt: eerst in de EMEA-regio, dan in Noord- en Zuid-Amerika, India en als laatst de APAC-regio. De setup is zoals die van de Nederlandse Deal, met een stuurgroep van vertegenwoordigers uit de publieke en private sector, jaarlijkse monitors en een platform voor pilots en kennisdeling. De grote visie is om zo stapsgewijs toe te werken naar een mondiale jeansstandaard: een minimale PCR-content van 20 procent. De eerste milestone staat gepland voor eind 2025. Dan moeten 300 miljoen jeans naar die verhouding zijn geproduceerd. Het einddoel van 1 miljard (300 duizend ton PCR-vezels) is behoorlijk ambitieus, bleek uit het zaalgeluid tijdens de slotbijeenkomst, maar volgens de presentator van het expansieplan, Nicolas Prophte (VP Denim Center van PVH), moet het getal vooral inspirerend genoeg zijn om denimspelers uit andere landen te bekoren. Bij het expansieplan wordt ook rekening gehouden met de invulling van de overige 80 procent met regeneratief katoen. Om de vooruitgang daarvan te meten zijn betrouwbare indicatoren nodig evenals samenwerkingen met best-in-class leveranciers. Het netwerk dat ontstaat met de uitbreiding van de Deal moet bij elkaar worden gehouden door een educatief platform en er staan eco-design richtlijnen op de planning. Voor veel designers is PCR-textiel namelijk nog nieuw en het ontwerpproces gaat gemoeid met hele andere processen. “Gerecyclede content gebruiken én de levensduur van producten verlengen – het klinkt als een tegenstelling, maar we moeten circulariteit mee gaan nemen in ons design”, aldus Prophte.

Buitenlandse partijen hebben al interesse getoond in een eigen Denim Deal. De Turkse ministeries van milieu en handel willen “dolgraag” door, een conclusie van Arnout Passenier, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, die vanaf het begin betrokken was. Er zijn nog geen aanwijzingen voor concrete Denim Deals 2.0, maar Passenier maakt zich geen zorgen: “Het netwerk valt met het einde van deze Deal niet uiteen – we weten elkaar te vinden – en er is internationaal zoveel appetite. Het komt wel goed.” Financiering is nog wel een vraagteken. De originele Denim Deal was een Green Deal van het Rijk die werd gesteund met het oog op een klimaatneutraal Nederland in 2050. Denim Deal Coördinator Roosmarie Ruigrok geeft aan dat die steun in een mogelijk vervolg uitblijft.

PCR heeft nog een prijskaartje

Uit een vragenlijst onder de deelnemers van de Deal kwamen verschillende lessen naar voren die moeten worden meegenomen in volgende Denim Deals, zoals het belang van een veilige omgeving voor kennisdeling. De sfeer van zowel de offline als online bijeenkomsten was er een van vertrouwen en deelnemers communiceerden open-minded, meldt FFact. Merken zijn het niet gewend om zo openlijk kennis te delen.

De overige lessen zijn uitdagingen die niet alleen de opschaling van PCR-vezels in denim vertragen maar ook de prijs opdrijven, zoals export barrières. Afvalmateriaal kan vaak niet zomaar de grens over voor verwerking in de daarvoor bedoelde faciliteiten. Er moet volgens de deelnemers ook een volwassen middelmarkt komen voor sorteerbedrijven en vezelmakers en meer duidelijkheid rondom PCR-specificaties. Op dit moment wijken de ideeën over waar feedstock en eindmateriaal aan moeten voldoen nog erg af.

Waar de kwaliteit van gerecycled industrieel textielafval redelijk consistent is, blijkt dat voor PCR nog niet het geval. Zo bleek uit meerdere pilots die tot het einde van de Denim Deal zijn uitgevoerd. Om de kwaliteit van conventioneel denim te evenaren, moet er nog veel gebeuren, zoals het preciezer en sneller maken van sorteerprocedures en het makkelijk achterhalen van de herkomst van textielafval. Ook moeten de kwaliteit en de volumes van ingezameld textiel omhoog. Op dit moment zijn consumenten zich nog niet voldoende bewust van hun rol in dat verhaal. Ze gooien textiel meestal bij het gewone afval in plaats van in de kledingbak. Daardoor wordt slechts 12 procent van het textielafval in Nederland gerecycled. Tegelijkertijd moeten mensen gevoed worden met een positiever imago van gerecycled materiaal in nieuwe kleding, zodat zij het sneller aanschaffen. Tegelijkertijd moeten de prijsverwachting van merken worden bijgesteld. Door zo de vraag en het aanbod van PCR te stimuleren, kan de productie omhoog en de prijs omlaag.

Polyester contaminatie

Onder de leveranciers leeft nog een onopgelost probleem: de besmetting van de feedstock met niet-cellulosevezels zoals lycra of PBT die veel voorkomen in jeans; Indigo verfstoffen hechten alleen aan cellulosevezels zoals katoen, terwijl polyester ongeverfd blijft en zo witte stippen creëert op de blauwe PCR-stof. “Ik kan het wel produceren, maar niemand gaat het kopen”, zegt Besim Ozek. Volgens de strategisch directeur van Turkse leverancier Bossa is polyester contaminatie een van de grootste redenen dat merken liever inzetten op recycling met industriële afvalresten: Pre-Consumer Recycled Cotton. Door alle extra stappen is dat materiaal minstens 2 dollar goedkoper dan PCR-varianten. “Je moet alle delen met polyester naaigaren eraf snijden en het gewicht van de vier panels die dan overblijven is slechts 40 procent van het gewicht van het denim. 60 procent gaat dus alsnog bij het afval.” Besim kan tot maximaal 3 procent niet-cellulosevezels verwerken. Door de nodige stretch en polyester naaigarens ligt dat percentage vaak toch hoger. Het grotere probleem is dat de compositie vooraf onbekend is: “het komt van de consument, dus er zitten geen tags labels meer aan. Ik zie pas na het verven hoe erg de contaminatie is.”

Voor effectieve mechanische recycling op schaal is de verbetering van inzameling en sortering dus cruciaal, evenals het ontwikkelen van alternatieve materialen voor stretch. “Bij de Denim Deal zijn heel veel verschillende partijen betrokken die dat uit kunnen zoeken,” gelooft Passenier, ”dat is internationaal gezien echt wel uniek. Als de deal wordt uitgebreid en er ook andere overheden bij worden betrokken, wordt het nog interessanter.”

Het streven ‘PCR als mondiale standaard’ vereist beweging aan de vraag- en aanbodkant. Dat maakt de verantwoordelijkheden in het opschaalverhaal onduidelijk. In de zoektocht naar de juist vorm voor Denim Deal 2.0 zal daarom steeds weer dezelfde vraag moeten worden gesteld: zijn we op elkaar aan het wachten?

De laatste monitor over 2023 wordt gepubliceerd in 2024.